Stefan Vanfleteren, een selectie uit de selectie

Stephan Vanfleteren had – na Vincent Menzel – de eer vijftien foto’s te kiezen uit de rijke collectie van het Nederlands Fotomuseum. We schreven er eerder over. Zie de kantlijn. Met Vanfleteren bekeek ik afgelopen vrijdag – vlak voor de officiële opening - nog eens naar drie foto’s van de vijftien.

Vanfleteren: ‘Het is een grote eer, inderdaad. Het toont nog eens het belang van een goede archivering. Hoe moest ik beginnen met mijn keuze? Ik begon te zoeken op jaartal, maar al snel ging ik op namen zoeken. Ik kwam uit op 200 foto’s van fotografen die ik bewonderde. Als zwart/wit fotograaf koos ik voornamelijk zwart/wit foto’s.’

De jongen

Als eerste de foto van de jongen van Martien Coppens. ‘Ik ben gefascineerd door gezichten en wat er zich omheen bevindt, kapsels, tatoeages. Een gezicht is iets universeels. Ik vraag me af: ziet een gezicht van een grootouder er anders uit dan die van zijn kinderen als die dezelfde leeftijd als de grootouder bereikt hebben?

Als ik naar het gezicht van die jongen van Martien Coppens kijk, zie ik melancholie, triestigheid, en vooral een rare blik. Het gezicht heeft een bijzondere vorm. Het hoofd en de voorkant ervan, het gezicht is het belangrijkste onderdeel van je lichaam qua communicatie. Het bestaat uit vele kleine spiertjes. De ogen zijn het belangrijkst, maar meteen daarna de mond. In een mond kun je verdriet zien, maar ook plezier. Soms zie je ook veel in het voorhoofd.

Belangrijk bij een foto is dat het een geheim heeft. Dat geldt voor de jongen van Martien Coppens zeker en dat maakt de foto zo krachtig. Het is mysterieus. Sowieso is er te weinig mysterie en mystiek in het moderne leven.’

Een soort beweging

We gaan naar een setje van vijf foto’s van Ed van der Elsken. We zien het drukke stadsleven op een New Yorkse stoep. Het setje komt uit Eye Love You. ‘Het is hele goede straatfotografie. Het is 1960, een zomerse dag in New York, een ochtend, schat ik in. Prachtig. Het toont het theater dat de straat is. In ieder kader gebeurt zó veel op één moment.  Een fractie van een seconde erna is alles anders. Het zijn unieke combinaties. Het leven is een soort beweging. Zie de man die – in het midden – even omkijkt naar de waarschijnlijk dronken man op de stoeprand. Zie de overvloed van teksten op de gebouwen, onder andere een filmaankondiging met de naam van Brigitte Bardot. Het is een lawine aan informatie. Het toont hoe fotografie uit het alledaagse iets bijzonders kan pikken. Ik doe het ook – naast de portretten die ik maak.’

Boefjes

Ten slotte bekijken we een groepsfoto van Martin Chambi, een fotograaf uit Peru. ‘Martin Chambi is een briljante fotograaf. Hij maakte mooi documentair-achtig werk in de jaren ’40, ’50, ’60. Je ziet een grote groep. Een groepsfoto is sowieso moeilijk. Voor je het weet valt de groep uiteen. Je moet in charge zijn. Dat vergt talent. Dat probleem heb je niet als je één op één foto’s maakt. Je hebt de groep als geheel, maar daarnaast heb je de relaties tussen de mensen in de groep. Als je goed kijkt haal je die relaties er uit.

 Een paar jongens hebben zich op de achtergrond omhoog gehesen, in het midden zie je drie personen met een gitaar. Sommigen hebben hun hoed afgenomen, anderen niet. Sommigen staan geleund tegen een vriend. Je kunt de mensen stuk voor stuk heel scherp onderscheiden, je krijgt het gevoel dat je naar een verzameling individuen kijkt. Je zou als het ware iedere persoon er uit kunnen nemen.

Dan heb je de boefjes die zijn toegesneld terwijl aan de opstelling voor de foto werd gewerkt. Dat duurde natuurlijk vrij lang en dat trok nieuwsgierigen. Wellicht zijn de opgeklommen jongens achteraan ook boefjes. Dan is er iets heel bijzonders. In het diepste punt van de foto, in het midden zie je twee vrouwen. Hoe zijn die daar terecht gekomen? Wat betekenen ze voor de groep, mannen en jongens? De foto is heel rijk.’

Afbeelding 1: Martien Coppens, Jongen uit Gerwen, ca. 1940, 2: Ed van der Elsken, New York 1960, uit Eye Love You, 3: Martin Chambi, servindi.org

Circa:
Nee

Tags

Reageren

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Aantal stemmen: 1