De wereld van de Rotterdamse kunstenaar, 43 - Johan Kleinjan
Johan tekent op een aparte, rauwe stijl die je dwingt om de gewone dingen in het leven nader te bekijken. Hij verbleef de laatste jaren vaak in het buitenland. Zo was hij vijf maanden artist in residence in Beijing bij het Chinese Instituut voor Provocatie – de Chinezen houden ook van enige ironie. Waar hij ook gaat, Johan neemt zijn potloden en schetsboek mee. Hij vindt het leuk om mensen in hun eigen omgeving te tekenen, bij voorkeur zonder dat ze zich daarvan bewust zijn.
Op een warme junidag ben ik bij Johan op bezoek in zijn atelier in Rotterdam. In een grote ruimte heeft hij zijn tekentafel, ernaast een printer, een tafel vol met potten verf en op de vensterbank heel veel planten waaronder een uitbundig uitgegroeide Cactus Euphorbia. Johan: “Ik vond ‘m op straat, in slechte staat, maar hij heeft zich helemaal hersteld.” De plant is inderdaad enorm doorgeschoten.
Planten
Op de binnenplaats van het ateliercomplex heeft hij diverse andere planten in blikken en potten staan. Onlangs heeft hij nog een bananenplant gesplitst. Ook hier groeit het als een gek. “Mijn zus heeft ultragroene vingers, ook mijn vriendin is er mee bezig. Het zit kennelijk in de familie, mijn vader is fruitteler.” In Taiwan – waar hij ook een tijdje was – zag hij overal planten staan. “Niet netjes op de vensterbank, maar ook in open kozijnen, op straat, in garages, op daken. Iedereen was bezig met planten.” En natuurlijk ging hij ze ook tekenen.
Architectuur
Toen hij begon met tekenen vond hij architectuur interessant. “Architectuur en ook constructies. Ik wilde dingen bouwen. Op de MTS had ik het vak ‘technisch tekenen’. Toen ik die opleiding afgerond had wilde ik niet meteen werken en ‘vluchtte’ ik naar de Kunstacademie. Daar begon ik ook mensen te tekenen, soms met teksten erbij.” Met medestudenten vormde hij het Antistrot collectief die gezamenlijk boekjes in elkaar zetten. Hij laat zo’n boekje zien: heel dicht beschreven teksten en ertussendoor tekeningen en fotootjes.
Kamp Horst
Na zijn afstuderen bleef het collectief bestaan, zij het na een tijdje onder een nieuwe naam: Kamp Horst. “Beide namen verwijzen naar leraren op de Academie waarvan we niet zo onder de indruk waren.” Hij werkt nog steeds veel samen met het collectief, maar vanaf 2010 is hij ook meer dingen zelf gaan doen. Hij ging in gastateliers werken in het buitenland, te beginnen in Kronstadt, de versterkte Russische havenstad bij St. Petersburg. “Daar ging ik socialistische flats schilderen met plakkaatverf.”
Al eerder, in 1999 was hij als uitwisselingsstudent een half jaar op de Tokyo Zokei University. Daar begon zijn fascinatie met de Aziatische cultuur die ertoe leidde dat hij een paar jaar later ernaar terugging om een tijdje aan de slag te gaan in Xiamen, Taiwan (met een O&O-bijdrage van het CBK, het Centrum voor Beeldende Kunsten in Rotterdam), Beijing (In het gastatelier van het Mondriaan Fonds) en Chongqing.
Beijing
“Ik heb vijf maanden in Beijing gezeten. In Beijing at ik bijna altijd buiten, net zoals de meeste Chinezen. Er zijn veel goede eettentjes. Ik had mijn tekenmateriaal bij me en schetste personen in mijn buurt, bij voorkeur zonder dat ze het in de gaten hadden. Ik kon mijn tekenmateriaal wel een beetje verstoppen tussen alle kommetjes en schaaltjes op tafel. Soms zagen ze ’t wel, maar vonden ze het wel grappig. Ook in parken tekende ik mensen. Toen er een opvoering van een revolutionaire opera plaatsvond, legde ik de zangeres vast. Ik teken overigens ook wel op basis van foto’s.”
Hij verbleef in een hutong, een oud buurtje met binnenplaatsen vlakbij het Tienanmenplein waar vroeger de staf van de keizer verbleef. “Ik dacht eerst: grijze boel. Maar het was leuk daar, met restaurants en winkeltjes. Toen ik er een maand zat, hoorde ik dat de overheid alle verfraaiingen en uitbouwsels die de bewoners hadden aangebracht weer wilden dichtmetselen. Daar konden de mensen niets tegen uitrichten. Er is daar geen inspraak. Overigens worden de hutongs in de buitenwijken allemaal gesloopt.”
Chongqing
Zijn werk werd bij het Instituut voor Provocatie geëxposeerd. “Een mooie ruimte, het was daarvoor het stadsverwarmingsgebouw dat mooi is opgeknapt.” De Chinese kunstmarkt werkt soepel. “Er worden makkelijk contacten gelegd. Naar aanleiding van een plaatje van je werk op je instagram account, kun je worden uitgenodigd voor een opening. Tien jaar geleden was de kunstmarkt helemaal booming.”
Toen hij tegen het eind van zijn verblijf gedoe kreeg met zijn visum, loste een van de Chinese begeleiders het op door hem naar Chongqing uit te nodigen. “Ook een miljoenenstad, in het zuiden, met rare tropisch gebouwen.” Onderweg er naar toe zag hij vanuit de slaaptrein hele steden in aanbouw waar nog niemand woonde. “Waar Beijing plat was, en overal goed met de fiets bereikbaar, zelf tot aan de buitenranden, bleek Chongqing bergachtig en nam ik daar de bus en de metro / monorail.”
De stad ontstond ooit op de plek waar de rivier de Jialing uitmondt in de Yangtze river. “De ene rivier heeft een rood-bruine, de andere een groene kleur, een bizarre mix. Het centrum van de stad is nu een soort Manhattan. Het is net als Beijing een miljoenenstad, van 8 tot 30 miljoen mensen als je ook de buitenwijken erbij neemt."
Sleutelwerk
Zijn belangrijkste materialen zijn potlood (“Ik tekende vroeger veel zw /w tekeningen”), stift en rotring pen, een technische pen met een dun metalen puntje waarmee hij op de MTS had gewerkt. En daarnaast pastel- en acrylverf.
Heeft hij een sleutelwerk, een werk dat hem in een nieuwe richting bracht? Dat heeft hij. “Een van de Russische socialistische flats. Ik begon met andere technieken te werken. Van zwart / wit ging ik naar lijnenwerk in plakkaatverf.”
Johan Kleinjan is nu bijna 20 jaar kunstenaar. Naast autonoom werk levert hij ook als illustrator werk aan kranten en tijdschriften, onder andere HP/De Tijd, de Volkskrant en Trouw. Hoe ervaart hij het kunstleven? “Het is leuk, redelijk relaxt, soms beetje gestrest. Voor de helft ben ik ook illustrator. Het gevaar is dat je in beide werelden niet serieus wordt genomen. Gelukkig kwam het al vrij snel op zijn pootjes terecht.”
Afbeeldingen
1) eter Beijing, 2) De Poli, Guangzhou , 3) dichtgemetseld cafe hutong , 4) dichtmetselen hutong , 5) Eters Beijing , 6) gebouw Guangzhou, 7) Gebouw Taipei , 8) Palmboom Chongqing , 9) Performance verboden Stad, 10) Plant Taipei , 11) portret Johan Kleinjan, 12) Sovjetgebouw Rusland , 13) tekenboekje Tokyo , 14) Zwembad Chongqing
https://www.johankleinjan.com/
https://www.instagram.com/johan__kleinjan/?hl=nl
