De wereld van de Rotterdamse kunstenaar, 41 - Milica Jovicevic
In de tentoonstelling The Garden project in ‘De Achtertuin’ aan de Rotterdamse Oostzijdijk zag ik fruitplanten van Milica Jovicevic. Het fruit leek te groeien via een lange steel en op het fruit zelf (banaan, appel, sinaasappel) was iets ook iets menselijk te zien. De afdruk van een mond, een vinger en een tepel.
Ik maakte een afspraak met Milica die de tentoonstelling samen met Vladimir Radujkov had georganiseerd. In haar woonruimte vertelt ze: “Het was een tentoonstelling van vier dagen en het kostte een maand om het georganiseerd te krijgen. Het vormde een onderdeel van de Rotterdam Art Week. Alle twaalf deelnemende kunstenaars komen uit Rotterdam. Een spoken word artiest deed een performance bij de opening.”
De wereld rond
In haar woning heeft ze een werkplaats en een kantoorruimte. We gaan eerst naar de werkplaats en daar zie ik een appel, een peer en een banaan, allemaal van gips, mooi beschilderd. Maar, zoals in de tentoonstelling, hebben ze er ook een menselijk teken er op. We lopen door naar haar kantoor ruimte. “Hier doe ik het regelwerk, bijvoorbeeld de organisatie van kunstshows. Ik breng graag kunstenaars en designers samen op een show, het liefst met diverse achtergronden. Ik streef ernaar een soort ‘hub’ voor elkaar te krijgen.”
Milica groeide als kind op in Rotterdam, maar ging vervolgens de wereld rond met haar vader, oorspronkelijk uit Montenegro, en haar moeder, oorspronkelijk uit Servië. ‘We gingen eerst naar Wenen. Dat was heel anders dan Rotterdam. In Rotterdam deed je kaas of pindakaas op je brood, in Wenen was om te beginnen het brood heel anders, maar alles rook en voelde ook anders. Maar de overgang was nog relatief mild vergelijken met de overgang naar New York, waar ik kunst ging studeren. Dat was echt een schok. Het voelde en rook niet alleen weer anders, het voedsel was bovendien erg ongezond. Het waren geïndustrialiseerde etenswaren die je daar voorgeschoteld kreeg. Amerika bleek een voedselsysteem opgezet te hebben dat bij zo’n groot land paste.”
Hoe consumeert de samenleving?
Na enige tijd ontdekte Milica op het Pratt Institute in New York, waar ze sculpture studeerde, haar thema. “Ik heb eerst allerlei onderwerpen aangepakt en kwam uit op een onderliggend thema: hoe consumeert de samenleving? Het gaat daarbij niet alleen over voedsel, maar over consumeren in het algemeen, inclusief de consumptie van ieder individu. Ik bekijk het sociologisch en psychologisch.”
Wat de psychologie betreft kon ze zich heel goed vinden in het werk van Sigmund Freud, met name waar hij het had over ‘orale fixatie’. “De hedendaagse consument heeft een orale fixatie, zoals Freud dat zo mooi ontdekte. Je ziet het aan de neiging om veel te eten, soms te veel, ook aan het kauwen van kauwgom. Vaak dient het om gevoelens van onlust of angst te onderdrukken. Het is herleiden tot het gedrag van de baby ten opzichte van de borst van zijn/haar moeder, in het bijzonder het zoeken naar de tepel. Niet voor niets zie je de tepel zo vaak terug in mijn werk. ”
Voedselproductie
Er is een tweede, meer sociologische component: hoe springen de media hierop in? “McDonald's toont haar voedsel als een sexy, smakelijk iets. Maar het is geen echt voedsel, het is iets kunstmatigs. Ik ging onderzoeken hoe de voedselproductie werkt en ik dook in het proces dat kippen ondergaan. Die worden volgestopt met antibiotica. Verschrikkelijk. Het heeft allerlei bij-effecten als je dat eet, te vergelijken met als je zelf medicijnen slikt. Dan heb je soms meer last van de bijwerkingen dan dat het medicijn jouw ziekte effectief aanpakt.”
In haar artist statement formuleert ze het als volgt: “De externe stedelijke impulsen van vandaag worden gedomineerd door een kapitalistische economie. Materialisme en consumptie zijn zo invloedrijk dat het gedachteloze lichamen motiveert, allemaal steeds meer misleid door pseudo-individualisme. Jovicevic speelt met dit dominante culturele perspectief door een esthetiek in het leven te roepen die doet denken aan een gefetisjeerd consumptiemiddel. (…) Dit theoretisch kader en haar passie voor kleurentheorie kunnen de prevalentie van een hyper-hygiënische, steriele of grafisch chromatische esthetiek in haar kunstwerken verklaren.”
Want Milica vindt mooi design prachtig. “Ik maak mijn werk ook mooi en sexy. Ik waardeer een esthetisch mooi afgewerkt ontwerp. Het ziet eruit alsof het door een industrieel vormgever is gemaakt. Ik heb bijvoorbeeld een macaron, een patisserieproduct, gemaakt die nauwelijks te onderscheiden is van het echte, te eten, product. En net als bij het origineel zit er op de top een tepel. Het is de seksualisering van het product die ik op deze manier bekritiseer. En ook de manier waarop het gehypet wordt. Bijvoorbeeld de macaron van de firma Laduree, waarbij verwezen wordt naar Marie-Antoinette, die dat ook al gegeten zou hebben. Het is een statussymbool geworden waarmee je jezelf kunt ‘branden’. Dezelfde hype is opgezet met de cronut, een mix van de donut en de croissant.”
De tepel
In het Garden project had ze fruit gemaakt op steeltjes, dat zag er ook smakelijk uit. “Zo integreerde ik Freud in mijn werk, met name door de vinger, de mond en de tepel op het fruit. Het is niet reeel dat iets op die manier groeit, maar wie weet, kan het wel in de toekomst. Ik focus me nu op voedsel, daarvoor deed ik dat met sigaretten en kauwgom. Nu ga ik me focussen op het lichaam. Het lichaam zal altijd in mijn werk terugkomen. Ik depersonaliseer, dekontekstualiseer het lichaam. Als je het goed beschouwt is de tepel maar een raar stukje vlees, maar om allerlei redenen, wordt het veel meer dan dat.”
Heeft ze een sleutelwerk, een richtinggevend werk? Dat heeft ze. Dat was toen ze de eerste keer een mal maakte van een lichaamsdeel. “Dat was echt cool. Van een nek zag je de huid, de poriën, alles. Het was de eerste keer dat ik het lichaam ‘dekontekstualiseerde’. Het was alsof ik naar een product keek. Van een afstandje zag het eruit als plastic.” Ze heeft nog een ander sleutelwerk uit de periode dat ze met kippen bezig was. Een installatie, “mijn surrealistische sculptuur”.
Arts & Culture
Na haar Bachelor Sculpture in New York ging ze in Nederland Arts & Culture studeren op de Erasmus Universiteit. “Dat ging over de rol van kunst in de samenleving. Het werd mijn motivatie voor mijn eigen rol als kunstenaar en entrepreneur. Mijn focus is de kunst in samenhang met de mensen, de artiesten, het publiek. Ik ben van plan om hierin Rotterdam een stichting op te richten om meer shows van Rotterdamse kunstenaars te organiseren en ook om mijn eigen werk te laten zien. Het tonen van kunst en de contacten met anderen, geven mij een grote drive, ook voor mijn eigen werk.”
Heeft ze nog een afsluitende filosofie? Dat heeft ze. “You are only smart if you think you are not smart enough.”
Afbeeldingen
1) Fruitplant (2019), Variable Dimensions, Mixed Media, including life body casts. 2) Apple (2019), Variable Dimensions, Mixed Media, including life body casts. 3) Banana (2019), Variable Dimensions, Mixed Media, including life body casts. 4) (close up of) Apple (2019), Variable Dimensions, Mixed Media, including life body casts. 5) (close up of) Oranges (2019), Variable Dimensions, Mixed Media, including life body casts. 6) Macaron Deluxe, Pistachio (2018), Life Body Cast, Mixed Media, Variable dimension within ø19 x h15 cm, 7) (close up of) Macaron Deluxe, Pistachio (2018), Life Body Cast, Mixed Media, Variable dimension within ø19 x h15 cm, 8) Finger Fries (2018), Life Body Cast, McDonalds Fries Box, Plaster, Variable dimensions within 20x15x8cm, 9) Chewing Gum (2016), Life-size body casts, plaster, within 50x50cm each, 10) BoyFriend (2015), Variable Dimensions, life-size cast, plaster, mounted on wall. 11) Toys (2015), variable dimensions, life-size cast, plaster, on pedestal, 12) (close up of) Toys (2015), variable dimensions, life-size cast, plaster, on pedestal, 13) (close up of) Toys (2015), variable dimensions, life-size cast, plaster, on pedestal, 14) Self Portrait, photographed by Dillon Chen
https://www.milicaj.com/
Instagram: milalovelova
