De wereld van de Amsterdamse kunstenaar, 83 - Isa van Lier
De wereld van de Amsterdamse kunstenaar, 83 - Isa van Lier
Isa van Lier bracht het tot de eindronde van de Piketprijs voor beeldende kunst 2021. Ik bezoek haar in haar atelier in het HEM in Amsterdam. ‘Loop helemaal naar links als je bij het HEM bent en zoek dan naar het rode autootje’, had ze gezegd, toen ik bij het Hembrugterrein – een vroegere munitiefabriek – gearriveerd was.
Dat deed ik, ik zag het rode autootje. Ik belde haar weer en ze kwam de trap af om de deur openen. In haar atelier zie ik door het raam een ruim honderd meter breed water waarop af en toe een schip voorbij glijdt. Het is het Noordzeekanaal. Overal hangt of staat haar kleurrijke kunst, te beginnen in de vensterbank.
Het steenmannetje
Op een tafeltje staan recente keramieke figuurtjes in allerlei vormen, nog ongeverfd. Erachter een kleurrijke steenstapeling in diverse kleuren, waarbij de stenen elkaar in balans houden. Isa: “Het steenmannetje. Over de hele wereld zie je – vooral in bergachtiger streken – een ritueel dat mensen stenen stapelen. Mijn Steenmannetje is gemaakt van gebakken klei dat ik daarna geglazuurd heb.”
Op witte sokkels ernaast staat een veelheid aan keramieke gekleurde vormen. De sokkels zijn eilanden waarbij de vele vormen in een spannende relatie tot elkaar staan, vertelt Isa. “Het is een soort pizza met verschillende ingrediënten.” De witte sokkels, niet vierkant, ook niet rechthoekig, maar met ronde, organische vormen, heeft ze samen met haar vader gemaakt.
Kawaii
Ik zie hartjes, kruizen, bloemen, spiegeleieren, iglo-vormen, worm-vormen, een zeespons en ietsje verder oogjes en mondjes op gezichtsvormen. “Met die oogjes en mondjes geef ik de figuurtjes karakter. Zo gaan ze voor mij leven. Ik praat zelfs tegen ze. In Japan, waar ik een halfjaar op de Kunstacademie verbleef, maakte ik kennis met het shinto animisme. In die kijk op dingen en de wereld heeft alles een ziel, een spirit. Dat geldt ook voor wat wij levenloze dingen zouden noemen: een appel, een steen, een tandenborstel.”
Kawaii, letterlijk vertaald ‘schattig’ of ‘lieflijk’ is een deel van de Japanse cultuur dat rond schattigheid draait. Ik had het wel eens gezien, meisjes die zich hullen in poppenkledij met grote strikken in het haar en uitstekende oortjes, diertjes die met grote ogen verwonderd de wereld in staren, de manga strips. Isa: ”Het niet alleen iets van jonge meisjes in Japan, ook jongens en zelfs hardwerkende zakenmannen zijn in de ban van kawaii. Deze schattige figuren die overal opduiken fungeren als een soort talisman, een afbeelding of symbool dat geluk brengt. Men projecteert iets wat men mist in het dagelijkse leven op de poppetjes. Ze halen er iets uit, bijvoorbeeld kracht of een kinderlijk optimisme. Die hele filosofie en de bewustwording dat alles een energie heeft kan mensen veel geven.”
ZEN SUPERMARKT
Tegen de muur zie ik groot formaat tekeningen. De grootste, met blauw/groen/gele kleuren en rechtsboven een soort oranje-gele zon met uitloper, was – samen met een tableau met tientallen, zo niet honderden keramieke vormen – haar afstudeerwerk op de Koninklijke Academie (KABK) in Den Haag in 2020, ‘ZEN SUPERMARKT’. “De bedoeling is dat de toeschouwer er ook deel van wordt. Die stapt gedachteloos binnen in een wereld die een combinatie is van de overvloed en snelheid van een supermarkt anno 2020 en de eeuwenoude wijsheid die schuilt in de zen-stenen tuinen die je in Japan kunt vinden.”
ZEN SUPERMARKT is een van haar sleutelwerken, zegt ze. Het is een kunstinstallatie met zowel tweedimensionaal als driedimensionaal werk. “Alles kwam samen. Het idee kreeg ik na mijn bezoek aan verschillende Zen Stone Gardens in Japan. Deze ervaring is erg minimalistisch en het duurde even voor ik er vat op kreeg. Maar toen drong het tot me door. Door de leegte, rust en gecalculeerde balans die aanwezig is in deze tempels, ontstaat er een ruimte ‘om er te zijn’. Vergelijk dat eens met onze kerken en kathedralen, die zijn zeer gevuld, vooral om te imponeren. Een Zen tempel is daarbij vergeleken zo simpel. Maar je krijgt er wel ruimte van in je hoofd en daardoor ruimte voor nog veel meer....”
Grabbelton
Het andere sleutelwerk is de grabbelton. Een ton met allemaal verpakte kleine kunstwerkjes. Het lijkt wel op de Happy Stones, waar ik eerder over schreef. De grabbelton was er bij haar afstudeerexpositie op de Academie en in 2021 op ART Rotterdam. “Daar mocht iedereen voor 10 euro grabbelen en zo een kleine sculptuur meenemen. Telkens weer ben ik verbaasd over het feit dat iedereen die hoort dat hij/zij mag grabbelen dezelfde twinkeling in de ogen krijgt. Eenzelfde soort gevoel als voor een snoepautomaat staan als kind of bij het openen van een surprise ei. Het idee ontstond omdat ik graag op een laagdrempelige manier sculpturen deel wilde laten worden van mensen hun levens. Er verandert iets als mensen echt een sculptuur of kunstwerk hebben/bezitten, in plaats van er alleen maar naar kunnen kijken in een expositie. Ook hier ontstaat een Talisman effect. Ik krijg vaak foto’s toegestuurd met mijn object te midden van een verzameling andere voorwerpen, deel uitmakend van een nieuwe familie!”
Waar komt dit uit voort?
Isa: “Vaak zijn de dingen die ik maak, metaforen voor dingen die ik in mijn eigen dagelijkse leven mis, zo ook de manier van naar de wereld kijken die meer vanuit een universele intuïtieve, lichamelijke, on-conceptuele manier werkt. Het is een manier van kijken die ik hier in Nederland mis. Iedereen zit hier zo in zijn hoofd. Maar het leven heeft ook andere levels. Het hoofd is maar een deel van je lijf. De rest van je lichaam begrijpt ook dingen. Kinderen ervaren dat nog. Op gegeven moment wordt je uit je betoverde blik gehaald en wordt je bijgebracht dat je voortaan met je hoofd moet werken.”
We gaan naar haar werktafel. Ze laat schetsboeken zien waar ze vanaf haar vijftiende bijna dagelijks tekeningetjes in maakt met een dunne zwarte Rotring pen. Een klein schetsboekje met een bruine kaft van drie bij vier centimeter en een van wat groter formaat met een rode kaft. Veel gezichten, maar ook veel voorwerpen. “Dezelfde lijn van mijn oudere pentekeningetjes leeft nu verder in mijn keramieke sculpturen of in de vormen in mijn schilderijen. Mensen die me langer kennen en mijn werk nu zien zeggen: je wereld uit je boekjes is tot leven gekomen!”
Een droomwereld
Ze zit hier, in het HEM, sinds 1 oktober 2021. In februari begint ze bij de EKWC, het Europees Keramisch Werk Centrum in Oisterwijk een residency van drie maanden. Ze kan er werken, wonen en van de ovens gebruik maken. Ze verheugt zich er zeer op. En in mei doet ze mee, met 15 internationale kunstenaars, aan een grote expositie in Oranjewoud, Friesland.
Het is haar behoorlijk voor de wind gegaan, sinds haar afstuderen. Exposities, opdrachten en andere leuke dingen kwamen op haar pad. “Maar het was ook heel hard werken. Je moet jezelf telkens opladen. Kunstenaars geven alles, maar ik heb wel geleerd hoe belangrijk het is om ook een pauze te nemen. Op een paar opdrachten heb ik nee gezegd. Daardoor kreeg ik de afgelopen tijd om weer een beetje te experimenteren, schilderen en een boek te lezen. En ik ben éindelijk op vakantie geweest. Ik zie het als de seizoenen: het kan niet altijd lente en zomer zijn. Het moet ook winter zijn geweest om weer iets nieuws te laten ontstaan.”
Tot slot: wat is in het kort haar filosofie? Isa: “Doe alleen wat jíj leuk vindt. Veel kunst is een reflectie op wat allemaal niet goed is in de wereld. Ik wil juist laten zien hoe het óók kan, en zo een droomwereld creëren.''
Afbeeldingen
1) Grabbelton sculpturen, Art Rotterdam, 2021, 2) Lotus, 2021, 3) Kami, 1, Ode to Kami, Het HEM 2021, 4) Grabbelton, Art Rotterdam, kinderen 2021, 5) ZEN SUPERMARKET 2020 1, 6) ZEN SUPERMARKET, Ode to Kami, Huisje, 2020, 7) Ei-Land, 2020, 8) Kami, 2 2021, 9) Kami, 3 2021, 10) het Steenmannetje, 11) Ode to Kami, mini sculpturen, 2021, 12) Ode to Kami, Het HEM, portret, 13) Television Man 1, 14) Painting, Something in the Air, 2019
https://isavanlier.nl/
https://www.instagram.com/isavanlier/
https://www.piketkunstprijzen.nl/isa-van-lier
