De wereld van de Amsterdamse kunstenaar, 41 – Toshiko Takeuchi

Toshiko Takeuchi werkt met papier. Ze vindt het ‘betoverend’ materiaal. Ze maakt er sculpturen van in de vorm van sterren en vogels. De opbouw van het werk is interessant: in ieder gevouwen onderdeel zit een opening waarin een nieuw onderdeel gestoken kan worden. Onlangs had ze een tentoonstelling samen met Ji-Min Huang in de Amsterdamse WM Gallery met de titel ‘Wandering Light’.

Ik spreek de beide kunstenaars op hun expositie. Toshiko laat zien hoe de basisvorm van haar werk ontstaat. Ze scheurt een bladzijde uit een pocketboek. Dat vouwt ze in een vierkant en vervolgens halveert ze dat. Van die helft maakt ze een pijlpuntje en dat kan in een andere pijlpuntje geschoven worden. Ze gebruikt niet alleen papier uit boeken, maar ook uit tijdschriften, advertenties, kopieerpapier en origami papier.

Papiervouwen

Toshiko is in Tokyo geboren en opgegroeid. Daar is een echte traditie van papiervouwen, vooral met origamipapier. Kinderen krijgen vaak papieren speelgoed in de vorm van een vis of een kraanvogel. “Het geluk komt naar je toe als je een papieren kraanvogel krijgt.” Toshiko maakte zelf als kind papieren voorwerpen om mee te spelen. Ze herinnert zich nog dat ze niet in slaap kon komen toen ze vier jaar oud was. Toen kwam haar vader haar slaapkamer binnen met een krant die hij ging vouwen tot hij een heel schip had. Toshiko keek ademloos toe. “En nu zul je heerlijk slapen” zei hij tegen haar.

En nu vele jaren later als volwassene is ze, sinds 2013, weer met papier in de weer. Nu op een hoger niveau en van een grotere reikwijdte. Ze nam kennis van het werk van andere kunstenaars die met papier bezig waren . “Ik ontdekte een ongelooflijk levendige, creatieve en toch vreedzame kunstwereld en praxis waar ik van harte ben ingedoken.” Het verhaal van de papierkunst ontwikkelt zich voortdurend, zegt ze. “Een papieren verhaal is een levend iets en verandert voortdurend van vorm en betekenis afhankelijk van de gebruikte, toegevoegde en weggehaalde papieren.” Toshiko maakt flink grote 3D sculpturen die een verhaal vertellen en die tesamen fungeren als een ‘geheugen’. Ze heeft nog geen idee wat iets wordt als ze begint, maar al werkende wordt het duidelijk wat het zal worden.

Geconcentreerd

Ze maakt de objecten zowel in kleur als zwart-wit, maar op de tentoonstelling hebben de monochrome objecten de overhand omdat ze nauw samenwerkte met Ji-Min die monochroom werkt. De samenwerking was intensief. In drie / vier maanden voor de tentoonstelling stimuleerden ze elkaar tot het maken van vele nieuwe werken. Voortdurend stuurden ze elkaar per email foto’s en dan kreeg de ander weer nieuwe ideeën voor haar werk. Ze werkt dan zo geconcentreerd dat ze de tijd – en de lunch – vergeet. Op de achtergrond speelt er vaak muziek. “Als ik muziek hoor komen er kleuren voor mijn geest. Een van haar kleurwerken in  de etalage van de WM Gallery te zien.

Theatersculpturen

Toshiko volgde de Kunstacademie van Tokyo van 1968 tot 1971. Ze deed daar veel aan animatie – tekeningen die gebruikt worden voor film of televisie. Van jongs af aan tekende ze veel. Meteen toen ze klaar was met de Academie kon ze voor de Tv-animatieserie Sazaa Sarie de achtergronden gaan tekenen. Elke dag moest ze acht tekeningen maken. Er waren heel veel tekeningen nodig, voor 1 seconde film 36 tekeningen. Na haar tijd bij de televisie maakte ze lange tijd theatersculpturen en 2D en 3D kostuum design, samenwerkend met haar man, de choreograaf en danser Shusaku Takeuchi met wie ze in de jaren ’70 naar Amsterdam emigreerde. Daar richtte hij het Shusaku Bodytorium op. Voor het Holland Dance Festival van 2007 werkten ze aan een heel groot dansproject, het Butterfly Project, dat in de hal van het Stadhuis van Den Haag werd opgevoerd. Ze maakte, niet alleen voor deze voorstelling, duizenden kostuums. “Het maken van kostuums is aan de ene kant heel pietepeuterig, maar soms moet je met je naald ook door de dikke stof heen.”

Doorgaan

Kunst is voor Toshiko een levensvoorwaarde. “Soms is het leven moeilijk, als ik dan iets maak, een papieren werk, kan ik het aan. Het leven is altijd gerelateerd aan de dood en ik ben bang voor wat zal komen, dat onvermijdelijke en essentiële deel van het leven. In de dagen dat ik nog leef, vouw ik constant papieren en zoek ik naar mijn bestaansrecht. ‘Wandering Light’, de titel van deze tentoonstelling met Ji-Min, spoort mij aan om vitaliteit na te streven, en toch raak ik vaak verdwaald, en beland ik in een crisis. Een transparant vlak kan pijnlijk worden als er zowel sterke licht en tegelijkertijd donkerte is. Maar die twee kunnen niet zonder elkaar. Maar ik ga door, iedere keer weer.”

Op de Finissage van de tentoonstelling was er een optreden van Shusaku Takeuchi met de Butterfly Dance, http://bit.ly/2HUsPsS 

https://www.facebook.com/toshiko.takeuchi.31                                                   https://bit.ly/2HepzvE 
https://www.facebook.com/Shusaku-Bodytorium-163588600368362/
http://gallerywm.com/WP/