De monarch
Ik gooi het maar meteen op tafel: ik ben teleurgesteld, in de keizer en ook in mezelf. Om te beginnen bij mezelf. Ik dacht dat ik de Duitse geschiedenis aardig op een rijtje had, maar dat valt behoorlijk tegen. Ik heb weleens gelezen dat er ooit een Duitse keizer in Doorn woonde, maar dat is het enige. Eerlijk gezegd blijkt nu dat ik heel weinig weet over de Duitse historie voor de jaren dertig. Vanaf de tweede wereldoorlog heb ik de feiten redelijk op een rijtje, door alle aandacht tijdens geschiedenislessen en de veelheid van oorlogsfilms. Daarvoor wordt het schimmiger. Ik had weleens van Otto von Bismarck als rijkskanselier gehoord en dacht dat hij een groot aandeel in de eerste wereldoorlog had. Nu weet ik dat keizer Wilhelm II hem al in 1890 uit zijn ambt had ontheven.
Zo zie je maar waar een tentoonstelling goed voor is. Ik heb weer een lesje geleerd en weet nu dat Duitsland een monarchie was tot 1918 met een heuse keizer. Dezelfde keizer die verbannen werd en in Doorn woonde. Toch ben ik niet onder de indruk geraakt van de keizer. Hoewel hij graag zijn stempel op de geschiedenis wilde drukken, liep hij degenen die het werkelijk voor het zeggen hadden in de weg en staat hij meer bekend om zijn internationale blunders, dan om zijn bekwaamheid.
Keizer Wilhelm II moest duidelijk wennen aan de rol die er voor hem weggelegd was binnen een constitutionele monarchie. Ook in Nederland heeft het koningshuis zich aan moeten passen, maar het lijkt erop dat onze koning en koningin voldoende relevante onderwerpen hebben gevonden om zich op te richten en een groot deel van het Nederlandse volk tolereert de monarchie, ondanks het gemopper dat het wel veel geld kost.
Ik denk dat het Duitse volk het prima vond toen hun land een republiek werd. Keizer Wilhelm II leek vooral met zichzelf bezig. Ik vraag me af hoe hij zich voelde als hij zijn grootse banketten hield en bevelen aan zijn troepen gaf. Voelde hij zich een leider of was hij toen al ontmand of ontmanteld? Je ziet hem angstvallig zijn handicap verbergen op foto’s, zijn verzameling uniformen wijst op een hang naar pedanterie. Toch lijkt zijn interesse in cultuur en wetenschap oprecht. Misschien had hij zijn rol moeten herdefiniëren en zich richten op onderwerpen waar bij wel invloed op kon hebben, zoals ook onze koning heeft gedaan.
De keizer werd echter verbannen en niemand treurde om zijn verbanning. Wat overblijft, is een man die zich wijdde aan het kappen van bomen, een man die zich liet balsemen en droomde om ooit nog bijgezet te worden in zijn Duitsland. Een Duitsland waar men de monarchie weer zal omarmen. Ik verwacht dat hij niet uit Doorn verplaatst zal worden.
De vraag die rest is wat er met Duitsland gebeurd zou zijn als de keizer wel een sterke vorst was geweest. Was er dan ooit ruimte geweest voor een eng Oostenrijks mannetje om het Duitse volk te mennen?
---
Deze tekst is een inzending voor de schrijfwedstrijd bij de tentoonstelling Der Kaiser! in Paleis Het Loo.
