Cultuur & Europa (4) – Rob Docter

Europa, binnen- of buitenland?

In de jaren negentig van de vorige eeuw was het Nederlands architectuurbeleid een dankbaar exportproduct. Architectuur als onderwerp van overheidszorg was op de golven van de tijdgeest overal in Europa naar de politieke agenda gesurft en Nederland was gidsland.

Jaren op pad geweest om de blijde architectuurboodschap uit te dragen. Reden genoeg dus om in het kader van het Europees voorzitterschap in 1997 een Expert Meeting te beleggen. Met groot succes: een stuk of honderd beleidsambtenaren, vertegenwoordigers van musea, instituten en beroepsverenigingen op het gebied van de architectuur ontmoetten elkaar in Rotterdam en vormen sindsdien een hecht, levendig en zich nog steeds uitbreidend netwerk van deskundigen.

Forum

Onder het Franse voorzitterschap in 2000 werd het netwerk min of meer geformaliseerd tot European Forum for Architectural Policies en werd een heuse resolutie over de architectonische kwaliteit in Europa door de Cultuurraad vastgesteld en aan de Europese Commissie aangeboden (2001/C73/04).

Het Forum-netwerk onderhoudt regelmatig contacten, wisselt informatie uit en er komen kortere of langer durende samenwerkingsverbanden uit voort. Over de resolutie echter is uit Brussel nooit meer iets vernomen. Hierin nu liggen de zin en de onzin van internationaal cultuurbeleid besloten.

Biotoop

Internationale uitwisseling van kennis en ervaringen, de totstandkoming van wederzijds begrip en waardering en samenwerking op projectbasis komen voort uit persoonlijke contacten en wederzijdse betrokkenheid.

Beleidsdocumenten leiden tot niets. Dat wil zeggen, zonder dat er voldoende mate van persoonlijke inzet in het veld aanwezig is om ze in daden om te zetten. Mensen en netwerken van mensen vormen de biotoop waarin beleid kan gedijen, beleid zonder biotoop is gedoemd te sterven als zaad op de rotsen.

Als er dus één boodschap aan de beleidsmakers is, dan is dat om vooral ‘beleidsarm’ beleid te maken. Juist het tegenovergestelde waartoe politici en beleidsmakers geneigd zijn. Faciliteer initiatieven uit het veld en probeer vooral niet initiatieven van een vooraf bepaalde soort aan het veld te ontlokken.

GAUDI Programme

Samen iets organiseren komt voort uit ideeën en enthousiasme, niet uit de aanwezigheid van financiële middelen. Voor een goed idee is altijd geld te vinden.

Al enkele jaren participeren wij met enkele andere architectuurinstellingen, onder andere in Parijs en Barcelona, in een door de Europese Commissie gesubsidieerd samenwerkingsverband (Culture 2000, GAUDI Programme). Der projecten die wij bedachten zijn daardoor haalbaar gemaakt en werpen vrucht af, zo onbescheiden zijn wij ook wel weer.

Tezamen doorstaan we, puur op basis van onderlinge vriendschap, de ongemakken van de regeldruk en de enthousiasme dodende blusdeken van het vereiste papierwerk. Voor het geld hoef je het niet te doen; dat krijg je toch alleen als je kunt aantonen dat je het eigenlijk niet nodig hebt.

Vriendschap

Nee, wat ons ontbreekt is een financiële ondersteuning aan wat vooraf gaat aan succesvolle samenwerking : het investeren in de vorming van professionele netwerken.

De logica van samenwerking met partners in het ’buitenland’ is niet gebaseerd op beleid, maar op vriendschap. Landsgrenzen spelen in de cultuur geen rol. Dat de uitbreiding van Europese Unie eerder gebaseerd is op politieke passie voor de gedachte aan historische eenheid en het overwinnen va ideologische tegenstellingen dan op culturele samenhang geeft te denken.

Vriendschap heeft geen open grenzen nodig. Afstand speelt geen rol. Barcelona en Parijs zijn dichterbij dan Purmerend en Enschede.

Met elkaar eten

Het nieuws uit Europa zal nog lang op de buitenlandpagina van de krant worden aangetroffen. Wanneer zullen we Europa niet langer als het buitenland zien? Waarschijnlijk pas als de stille strijd tussen de juichende ‘Eurovisie’ mars van Robert de Visée en hnet pompeuze ‘Alle Menschen werden Brüder’ als toonzetting van de Europese eenheid beklonken is.  Dat kan dus nog lang duren.

Internationale samenwerking op cultureel gebied kan een belangrijke kathalisator voor de daadwerkelijke totstandkoming van Europa vormen. Een basisvoorwaarde daarbij is de mogelijkheid om te investeren in netwerken. Een fonds voor de culturele verstandhouding. Vooral veel reizen, veel met elkaar eten en veel vriendschappen smeden. Dan komt de rest vanzelf.

Rob Docter, directeur van het Berlage Institute

Op dit moment is Rob Docter zelfstandig beleidsadviseur en interim manager op het gebied van architectuur, stedenbouw en monumentenzorg.

Circa:
Nee

Tags

Reageren

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Aantal stemmen: 0