Sint-Jozefcollege der Jezuïeten

Nr. 7-15. St.-Jozefcollege der Jezuïeten.

Stichting in 1619 van een school op "De Raeme" en vestiging in de Pontstraat in 1622 door de bouw van het schoollokaal (1a) en het patershuis (1b). Aankoop in 1625 van de eigendom van Mattijs Persoons (2) waarop in 1716 de refter (4) werd bijgebouwd en, in 1630, dat van Weduwe Terlinden waar een klasgebouw opgetrokken werd dat oorspronkelijk een galerij op zuilen bezat (3); P. Boele en Broeder H. Van Hamme zorgen in 1719 voor de opbouw van de kerk (5). Afschaffing van de orde gedurende 1773-1830. Het college fungeerde tot 1794 als "Theresiaans College en Landspensionaat" en bekwam in 1779-82 een groot pensionaatsgebouw (6) aan de Klapstraat n.o.v architect L. Montoyer, dat voor die tijd stijlbewust was opgevat. Anonieme pentekening van 1780-1790 (fig. 28). Gedurende 1794-1813 werden in een gedeelte van het "College Municipal" (dat tevens "Gendarmerie nationale" was), paardenstallen ondergebracht waarvan de dichtgemetselde poort in de Klapstraat nog getuigt. Als "Gymnasium Alostanum" (Hollands Bewind, 1815-1830) genoot het internationale faam en herstellingen.

Volgende uitbreidingen: grote theaterzaal in 1871, in 1937 vervangen door de studiezaal der internen (7); sacristie in 1880 (8) in het verlengde van het patershuis; voorbereidende klassen in 1881 (9) in 1937 vervangen door de muzieklokalen; studiezaal in het verlengde van de sacristie in 1907 (11); turnzaal in 1911, in 1927 vervangen door de lagere school (12) en hoger opgetrokken in 1959 en 1967. Groot klassengebouw (13a) en nieuwe ingang (13b) in 1937 (n.o.v. architect A. Bressers) waardoor enkele oudere gebouwen verdwenen; de oude collegegevel kreeg tevens een nieuwe banale bekleding (fig. II). Nieuwe bouw in 1964 op de hoek tgov. de St.-Martinuskerk (n.o.v. architecten L. Devos en J. Kint) en een vijf verd. hoog gebouw haaks op de Pontstraat. Restauratie en zandstralen van de oude voorgevel in 1975.

Oud Collegegebouw (1a) van 1622. Twee bouwl. en vijf trav. onder zadeldak (n // straat, leien), daterend uit XVII a (fig. 28). Verankerde barokgevel van bak- en zandsteen op afgeschuinde sokkel van zandsteen; geprofileerde puilijst; kroonlijst op smalle modillons. Steekboogvensters in uitgewerkte omlijstingen met oren en neuten, posten boven- en onderaan versierd met smalle spiralen; volutevormige sluitstenen; smalle druiplijsten met oren en smalle afgeschuinde lekdrempels. Lage schouderboogdeur in een geprofileerde omlijsting verrijkt met gefrijnde neuten, blokken en oren waarop gestileerde siervazen; klein klauwstuk onderaan het riempje dat de posten afbiest, bovenaan uitlopend op een kort spiraalmotief; korte sterk geprofileerde druiplijst met een, tussen vleugelstukken gevatte, ovale cartouche met inscriptie JHS, onder een puntvormige geprofileerde lijst met gestrekte uiteinden. Voorheen bepleisterde en blinde deuropening. Vormt stijlvol geheel met kerkgevel r. (165).

Patershuis (1b) van 1716. Drie bouwl. en zeven trav. onder zadeldak (kunstleien). Verankerde gevel op zandstenen plint. Zandstenen steigergaten en daklijst. Getoogde muuropeningen in bakstenen omlijstingen met oren en geprofileerde druiplijsten. Gedecapeerd en gezandstraald in 1975 (166).

Klasgebouw (3) uit midden XVII. Oorspronkelijk negen trav. en drie bouwl. onder zadeldak (kunstleien) met latere mansardeverd. Verankerde bakstenen achtergevel op plint van witte natuursteen. Zandstenen vlakke kordons tussen de penanten en als markering van de bouwl. Zandstenen daklijst. Rechth. vensters in omlijstingen van zandsteen met kwarthol. Onderdorpels soms vernieuwd met arduin. Latere l.-rondboogpoort en rechth. deuren (voorheen vensters).

Aansluitend r.-gebouw van twee trav., vijf bouwl. onder schilddak (kunstleien). Achtergevel op natuurstenen plint. Zandstenen hoekstenen en vlakke kordons. Rechth. vensters i n zandstenen omlijstingen.

Nieuwe voorgevel in 1937 (167).

Refter (4) van 1716. Drie bouwl., zes trav. onder zadeldak met dakkapellen. Geelbeschilderde verankerde gevel op bepleisterde plint. Bewaard lelieanker r. Getoogde vensters in bakstenen omlijstingen met oren en neuten. Twee latere rondboogdeuren in l.-trav. (167).

St.-Jozefkerk (5). Bakstenen zaalkerk met barokke voorgevel van baksteen en Balegemse steen, gedateerd 1730 d.m.v. muurankers in geveltop (fig. 28).

Eenbeukig schip van vier trav. met abscis van drie schuine trav. Voorgevel met drie geledingen gemarkeerd door gekorniste hoofdgestellen steunend op vlakke pilasters op hoge sokkels, eenvoudige abaci in benedenverd. en komposietkapitelen in bovenverd. Trigliefenfries in benedenverd. Halsgevel bekroond met gebroken fronton en vleugelstukken, in het midden IHS in medaillon, muurankers 1730 in de zwikken. Panelen in de zijtrav. Segmentboogvormig bovenvenster in middentrav., vlak omlijst en met druiplijst. Deuromlijsting van arduin naar het voorbeeld van het oude collegegebouw, bekroond met cartouche tussen voluten en met boogfronton en inscriptie "Sancto Josepho Sacrum".

Voorgevel gezandstraald in 1975.

Eenvoudige zijgevel met zandstenen steigergaten en steekboogvensters.

Vrij rijk aandoend interieur. Overwelving d.m.v. tongewelf voor het schip en een halve koepel voor de abscis. Gordelbogen met stucversiering opgevangen door consoles. Omlopende gekorniste kroonlijst waaronder neerhangende lamberkijnen.

Mobilair:

Schilderijen: "De Vlucht naar Egypte" (ca. 1850) van Broeder Quartier en "De Geboorte van Christus" van Pieter Carael (1837-84}. Kruisweg in witte steen van Pieter Devoort (1850). Ovale schilderijen onder lamberkijnen (XIX).

Neogotische beelden van Maria en Jozef (1870).

Meubilair: hoofdaltaar is een houten kopie van het St.-Ignatiusaltaar uit de Gesu-kerk te Rome. Lambrisering en biechtstoelen van 1732. Preekstoel van P. Devoort van 1850.

Orgel uit het atelier P. Scheyven van 1891.

Crypte (l.) in gebruik genomen tussen 1730 - 1773.

Internaatsgebouw (pensionaatsgebouw) (6). Indrukwekkend streng classicistisch gebouw n.o.v. L. Montoyer van 1779- 1782. Oorspronkelijk twee, heden drie bouwl. (n // Klapstraat). Het centrale gedeelte van vijf trav. onder zadeldak (leien) met zandstenen gevelbekleding aan de speelplaats, is in nagenoeg oorspronkelijke staat bewaard. Pilasterindeling en entablement met mezzaninovensters bekroond met een groot driehoekig fronton met het wapenschild van het graafschap Aalst (het mooiste van de drie nog bestaande exemplaren). Rondboogvormige benedenvensters met vlakke onderdorpels, posten opgevat als pilasters, geprofileerde druiplijsten met sluitsteen. Oorspronkelijke kapel (bovenverd.) met rondboogvensters heden verbouwd tot twee bouwl. met rechth. vensters met lekdrempels.

In het verlengde: zijvleugels van drie bouwl. en telkens negen trav., onder mansardedak (leien). Bepleisterde en witbeschilderde gevel. Galerij van rondbogen op zandstenen vierkante pilasters (bakstenen tongewelven), in de r.-vleugel verbouwd tot rondboogvensters en -deuren. Eenvoudige kordons tussen de bouwl. Rechth. bovenvensters.

Achtergevel van vier bouwl. in de Klapstraat. Latere rechth. vensters met arduinen onderdorpels (XIX?). Gedichte rechth. deur met zandstenen hoekstenen.

Oude deur met opschrift "Alosti primum sinon cognoscis alumnum lege / infra en tempus cum nomine picta / Franc. / Ignat. / Eeman / 1780" nu ondergebracht in nieuw gebouw (168). Aansluitend bij het patershuis en onder doorgetrokken zadeldak (leien): gebouw (8) uit 1880 van vier trav. en drie bouwl. Plint met zandstenen plintboord. Gelijksoortige vensters als in het Patershuis doch met gerestaureerde arduinen lekdrempels en gecementeerde beschilderde druiplijsten.

Rondboogdeur met gecementeerde en geprofileerde rondboogvormige druiplijst met oren en erboven een gestrekte druiplijst