Het (verdwenen) Kasteel van Gouda

Horizontal tabs

Beschrijving

Jacoba van Beieren verbleef er, in het Kasteel van Gouda. Vanuit het Kasteel ondernam Jacoba (1401-1436) verschillende veldtochten met de Hoekse edelen tijdens de Hoekse en Kabeljauwse twisten.

Ook Schoonhoven en Oudewaterwaren Hoeks, Delft was Kabeljauws. Het conflict was een strijd tussen een aantal facties binnen de elite van het graafschap Holland die zijn oorsprong vond in het kinderloos overlijden van Willem IV van Holland in 1345. Vanuit het kasteel hield Jacoba enige jaren stand tegen Philips de Goede.

 Jacoba’s beeltenis staat nog op de voorgevel van het Goudse stadhuis. Daarbij houdt zij een gouden miskelk in haar hand die zij als dank voor de Goudse hulp aan de Goudse schutterij schonk.

Lumey

Ook geuzenadmiraal Lumey verbleef in het kasteel. Lumey was berucht vanwege de moord op de 19 ‘Martelaren van Gorcum’. Even na 1572 zijn twee Goudse priesters die bescherming kwamen vragen op de binnenplaats van het kasteel gemarteld en vermoord.

Het kasteel werd gebouwd rond 1361 in opdracht van graaf Jan van Blois. Ten behoeve van de binnenlandse doorvaart van schepen tussen Rotterdam en Amsterdam achtte hij het noodzakelijk op het strategische punt de monding van de Gouwe en de Hollandse IJssel een kasteel te bouwen. Het werd een mooi, klassiek kasteel, maar van begin af aan had het kasteel te kampen met vocht, houtrot, schimmel, ongedierte, verzakkingen en instortingen. Het kasteel werd daarom sporadisch bewoond. De eigenaren verbleven liever op hun andere bezittingen.

Afbraak

In 1577 werd het kasteel onbewoonbaar gemaakt en in de periode erna afgebroken. Bewust werd de eigenaar, de Staten van Holland, door het stadsbestuur niet in de besluitvorming betrokken. Gouda wilde van het kasteel, en met name van de eigenaar, verlost worden. Als officiële reden werd gezegd dat de Spanjaarden zich in het kasteel zouden kunnen gaan verschansen en het als uitvalsbasis zouden kunnen gaan gebruiken.

Aanvankelijk werd het kasteel niet volledig afgebroken. Er bleven twee torens staan, de IJsseltoren aan de haven en de grote achtkantige ‘chartertoren’. Deze naam kreeg die toren vanwege het bewaren van de charters van het graafschap Holland. Ook bleef er evenwijdig aan de IJssel een muur staan die werd opgenomen in de stadsmuur.

Wichelroedeloopster

Er werd een verhoogd puntvormig bastion aangelegd waarop een molen werd neergezet. De thans bestaande straatnaam ‘Punt’ is ontleend aan de vorm van het bastion. In de verhoogde opgang tot het bastion en de molen zijn de resten van het kasteel en de gewelven gebleven. Het heeft nog dienst gedaan als schuilplaats voor stadswachten.

In 1936 werden de  ‘onderaardse gangen’ actueel omdat een raadslid vroeg om onderzoek en mogelijke restauratie in verband met de werkverschaffing. Dit werd landelijk nieuws nadat een wichelroedeloopster uit Zeist, mevrouw Klein Sprokkelhorst ‘een groot gangenstelsel met een vertakking onder de IJssel door’ zag.

Proefboringen

Dit werd landelijk nieuws waarover door de kranten, vooral de Telegraaf,  uitgebreid werd bericht. Van archeologische zijde kwam er belangstelling. Vanaf 1970 voerde de archeologische vereniging Golda onderzoek uit in het Houtmanplantsoen, op De Punt en nabij molen ’t Slot. In 1993 werd een bodemonderzoek uitgevoerd door Gerda Lenselink. Daarbij werd gebruik gemaakt van elektronische meetapparatuur. In 2012 zijn er enkele proefboringen uitgevoerd.

Ondanks alle onderzoek is de kennis over het kasteel nog beperkt. De onderzoeken hebben geleid tot diverse publicaties. Afsluitend onderzoek is nog niet in zicht.

Bij het benedenhuis bij de molen is op adres Punt 15 de toegang tot het kasteelgewelf. Het heet ‘het Houtmanszaaltje’ vanwege de ligging aan het Houtmansplantsoen. Er worden cursussen, vergaderingen en lezingen gegeven.

Adres

Punt 15
2801 PZ Gouda

Facilities

Reageren

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Aantal stemmen: 0