Den Haag – De Volharding

Horizontal tabs

Beschrijving

In 1927 gaf het bestuur van de in 1880 opgerichte coöperatie De Volharding Jan Buijs de opdracht voor de bouw van het nieuwe hoofdkantoor. Het gebouw moest niet alleen winkels, administratieruimten en een tandheelkundige kliniek bevatten, maar bovendien ’s avonds zo veel mogelijk gelegenheid bieden voor reclame.

Het resultaat was een zeer opmerkelijk gebouw, vooral door de revolutionaire wijze waarop Jan Buijs gestalte gaf aan de eis tot avondreclame. ’s Avonds leek het gebouw getransformeerd tot een groot lichtreclame-apparaat, dat zijn boodschap de nacht instraalde.

Buijs maakte ook op markante wijze gebruik van de ligging van het terrein op de kop van de Grote Markt en de nieuwe verkeersdoorbraak, de Grote Marktstraat. Op de hoek legde hij de entrees en het aanvankelijk met glazen bouwstenen gedichte trappenhuis en de liftschacht. Aan weerszijden van deze in verticale blokken gecomponeerde hoek legde hij de bedrijfsruimten. Op de begane grond kwamen de winkels, elk met aparte ingangen, maar intern met elkaar verbonden. Op de verdiepingen waren kantoorruimten en de tandheelkundige kliniek gevestigd.

Lichtreclame

Het gebouw werd gedragen door een skelet van gewapend betonnen kolommen en draagvloeren. Door deze constructie konden de gevels worden ingevuld met niet-dragende materialen, in dit geval met glas. De winkel- en entreezone op straatniveau is herkenbaar als een onderbouw door de zwarte, granieten bekleding.

In de bovenbouw vond Buijs het antwoord op de vraag naar lichtreclame. Hij buitte hiervoor de mogelijkheden van glas en elektrisch licht volledig uit. Het glas laat overdag daglicht naar binnen; bij avond keerde Buijs de zaak om. Door het glas scheen het kunstlicht van binnen naar buiten. Hierop doordenkend kwam Buijs op het idee de lichtreclame te incorporeren  in het gehele geveloppervlak.

Hij verwezenlijkte dit door de borstweringen tussen de raamgroepen te voorzien van ingebouwde lichtbakken, bestaande uit een raamwerk met melkglas. In deze lichtbakken, die vanuit de vertrekken bereikbaar waren, kon men uit zink gesneden letters, cijfers of figuren aan roeden bevestigen. Achter elk paneel brandde een lamp, waardoor deze verwisselbare tekens als een silhouettenspel de reclameboodschap gaven. De teksten en voorstellingen werden begeleid door de lichtende stroken glazen bouwstenen boven de luifels en die van de liftschacht en het trappenhuis, verbonden door een baan van blauw glas met een groot naamschild, waaruit als een uitroepteken een kolom wit licht omhoogstak.

Propaganda

De combinatie van de verlichte, horizontale kantoorvloeren met de eveneens van binnen uit verlichte, verticale elementen van liftschacht en trappenhuis maakte het gebouw niet alleen tot een baken van glas- en lichtarchitectuur, maar bovendien tot een krachtig propagandamiddel van de socialistische coöperatie.

Het elan van de coöperatie De Volharding, dat zich in 1928 zo demonstratief in de binnenstad presenteerde, doofde na de Tweede Wereldoorlog. Het gebouw is lang verwaarloosd geweest. Bij de restauratie in 1974 werd het exterieur hersteld en de verdiepingen verbouwd tot verhuurbare kantoorruimten. In 1988 is het gebouw, dat inmiddels in handen was gekomen van Randstad Uitzendbureau, op voortreffelijke wijze gerestaureerd waarbij helaas de kenmerken van de lichtarchitectuur maar ten dele konden worden hersteld.

Expressionistisch

Het gebouw De Volharding is een opmerkelijk voorbeeld van moderne architectuur. Het is geen eenduidig voorbeeld van een bepaalde stijl, maar een combinatie van stijlopvattingen. Bij de opening van De Volharding in december 1928 zei Buijs dat hij al lange tijd de wens had gekoesterd een constructie te realiseren die geheel uit glas leek te bestaan. Het idee om op zo’n wijze kunstlicht te gebruiken heeft zijn wortels in de toekomstverwachtingen van de Duitse expressionisten, die door de socialisten werden gedeeld.

De verschijningsvorm van De Volharding is echter niet gelijk aan die van de utopische projecten van de expressionisten van na de Eerste Wereldoorlog. Vooral de hoekpartij is beïnvloed door het constructivisme en de vormgeving van De Stijl. Bronnen voor de wens om van het gebouw een reclameteken te maken, waarin de beweging van de mens aan de buitenzijde zichtbaar is, zijn het Dynamisme, het Futurisme en het Russisch Constructivisme. Zo was en is De Volharding een symbool van de arbeid, geheel in overeenstemming met de visie op de maatschappij van de socialistische coöperatie, maar ook van Randstad Uitzendbureau.

Meesterwerk

De Volharding is een internationaal gewaardeerd meesterwerk. Zeker in de jaren dertig werd het beschouwd als een belangrijk voorbeeld van de nieuwe architectuur. In Nederland  werd het door functionalistische collega’s vanwege de vermenging van diverse stijlopvattingen vaak als ‘onzuiver’ en ‘te esthetisch’ naar het tweede plan geschoven. De laatste jaren wordt De Volharding echter onbetwist als een belangrijk monument van de nieuwe bouwkunst geroemd. De Volharding heeft dan ook de welverdiende status van Rijksmonument.

-------------------------------------------------------------------------------------------------- 

Gids van de moderne architectuur in Den Haag, uitgeverij Ulysses 1997

Chr. Rehorst, Jan Buijs, architect van De Volharding. De architectuur van het bureau ir. J.W.E. Buijs en J.B. Lürsen, Den Haag 1983

Adres

Grote Markt 22
2511 BG gravenha

Telefoonnummer

070-3117969

Facilities

  •  
  •  

Tags

Reageren

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Aantal stemmen: 0