Sébastien Le Prestre de Vauban

Sébastien Le Prestre de Vauban (1633-1707) was een Franse maarschalk en de meest toonaangevende militair bouwkundige van zijn tijd. Vauban toonde zich tijdens zijn leven een meester in het ontwikkelen van geometrisch vormgegeven vestingen en heeft hiermee in belangrijke mate bijgedragen aan de wijze van oorlogsvoering tijdens de zeventiende en achttiende eeuw.

Vauban werd geboren in een aan lager wal geraakte adellijke familie in 1633. Nadat hij al op tienjarige leeftijd wees was geworden, nam de prior van het klooster van Semur de jonge Sébastian onder zijn hoede. Hier genoot Vauban zijn opleiding in wiskunde, wetenschap en geometrie. Op zeventienjarige leeftijd nam hij dienst in het leger van de opstandelingen die tijdens een burgeroorlog (de Fronde) tegen het koninklijke gezag streden. Nadat hij gevangen was genomen door de koninklijke troepen, liep Vauban over naar de andere partij en ontpopte zich tot een fervent aanhanger van de koninklijke zaak. Na een bliksemcarrière in het Franse leger bleek dat Vauban zijn opleiding in de wiskunde en geometrie feilloos kon laten aansluiten op de praktijk van het veroveren van vestingsteden.

De aanval

Vauban was een tijdgenoot van de in Nederland bekendere militair bouwkundige Menno van Coehoorn. Internationaal wordt Vauban echter als de grootste militair technicus van zijn tijd gezien. Van Coehoorn werd tijdens zijn leven ‘de Hollandse Vauban’ genoemd. Waar Van Coehoorn zich met name toelegde op de verdediging van vestingsteden, specialiseerde Vauban zich op de aanval.  Hij verfijnde het gebruik van loopgraven bij de verovering van vestingen door deze parallel aan elkaar op te laten trekken voor de vijandelijke verdedigingswerken. Nadat de loopgraven de vestingmuren hadden bereikt, moest er een gecoördineerde stormloop plaatsvinden. Hierdoor moesten de verdedigers hun vuurkracht dusdanig verdelen dat er altijd wel ergens een doorbraak kon worden geforceerd. Als er eenmaal een gat in de verdediging van een vesting ontstond capituleerden de verdedigers doorgaans; de stad was immers onverdedigbaar geworden.

Deze tactiek zou voor de eerste keer zijn toegepast tijdens het beleg van Maastricht in 1673. Er zijn echter ook bronnen die verhalen dat de Ottomanen al in 1667 op een dergelijke manier het Kretenzische Candia zouden hebben veroverd. Onder leiding van Vauban veroverden de Fransen tijdens de Hollandse Oorlog (1672-1678) talloze vestingen in de Spaanse Nederlanden. Hiernaast vielen ook enkele steden die op het grondgebied van de Republiek lagen en de domeinen van een aantal Duitse prinsen ten prooi aan de Franse legers. Naast Maastricht werden Nijmegen, Trier, Cambrai, Gent, Ieper en Duinkerken veroverd. Door de inspanningen van Vauban tijdens deze veldtocht kwam hiermee het Romaanse deel van Vlaanderen voorgoed aan Frankrijk toe.

Gelukkig voor de Republiek bleek Vauban nog geen oplossing te hebben gevonden om zijn soldaten droge voeten te laten houden. Toen de Fransen in 1674 Utrecht hadden bereikt en Holland bedreigden, staken de Hollanders de dijken door en lieten hiermee de Hollandse Waterlinie onder water lopen. Hierdoor werden de Fransen gedwongen hun veroveringstocht te staken en terug naar Frankrijk te keren.

Meer vernieuwingen

Na de Hollandse Oorlog wist Vauban zijn aanpak wederom te vernieuwen. Al zijn innovaties tot op dit moment gingen de geschiedenis in als het ‘eerste systeem’. Het ‘tweede systeem’ kenmerkte zich door de perfectionering van het ‘eerste systeem’, gekoppeld met enkele cruciale nieuwe ontwikkelingen.

Zo pionierde Vauban het gebruik van ricochet firing. Wanneer de loop van een kanon of houwitser in een bepaalde hoek naar beneden gericht was, zo ontdekte hij, kon je kogels laten stuiteren, waardoor voorheen onbereikbare plaatsen nu ook met artillerie bestookt konden worden. Het innemen van vestingen werd zo vergemakkelijkt doordat de artillerie van de verdedigers niet langer onaantastbaar was.

De 'progressieve' edelman

Als gevolg van de lange reeks aan militaire successen benoemde Lodewijk XIV Vauban in 1703 tot maarschalk. Deze hoge en ambtelijke functie betekende wel dat hij niet langer de troepen in het veld kon aanvoeren. Zijn actieve militaire carrière was dus voorbij. Vauban bleek echter niet alleen een bijdrage aan militaire ontwikkelingen te kunnen geven, maar toonde zich tevens op maatschappelijk vlak een groot denker. Meer dan tachtig jaar voor de Franse revolutie maakte hij zich sterk voor het lot van de Franse  boeren en hekelde hij het oneerlijke Franse belastingsysteem. Zijn boek Projet d'une dixme Royale, waarin hij voor een nieuw en eerlijker belastingsysteem ijverde, werd door de Franse autoriteiten verboden. Niettemin hebben zijn werken belangrijke economen van de latere Verlichting beïnvloed.

Vauban stierf in 1707 in Parijs aan een longontsteking. Tijdens de Franse Revolutie werden zijn overblijfselen opgegraven en raakten ze verspreid, waarna Napoleon in 1808 zijn teruggevonden hart in de kerk van Les Invalides heeft laten onderbrengen. Meer dan driehonderd steden waren tijdens zijn leven vormgegeven volgens zijn ontwerpen. Van enkele steden zijn de fortificaties nog altijd zichtbaar en zijn de moeite van het bezichtigen zeker waard.

 

Bijnaam / pseudoniem:
de Franse Petty / Seigneur Vauban / Marquis Vauban
Functie / titel:
maarschalk/ bouwmeester vestingwerken
Geboorte- en sterfdatum:
15 mei 1633 / 30 april 1707
Plaats geboorte:
Saint-Léger-de-Foucheret
Plaats sterven:
Parijs
Sekse:
Man
Persoonscategorie:

Tags

Reageren

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Aantal stemmen: 0