Herman de Man

Salomon (Sal) Herman Hamburger werd geboren in het toen nog Zuid-Hollandse Woerden in het jaar 1898. Hij is van Joodse afkomst. Zijn vader was winkelier in manufacturen. Zijn winkel, genaamd ‘de Markthal’, liep echter slecht. Het gezin verhuisde vaak: van Woerden naar Polsbroekerdam, Benschop, Oudewater en Gouda. In Oudewater gaat Sal naar de ULO en neemt hij tekenlessen op de Avondtekenschool. Daarnaast moet hij zijn vader helpen; met paard en wagen trekken zij langs de boerderijen en huizen om hun waren aan de man te brengen. Van een leergierig jongetje veranderde Sal langzaam in een rebel; mede door zijn ouders en vrienden koestert hij al op jonge leeftijd socialistische en anarchistische sympathieën en werd hij een pacifist. In 1916 begon hij zijn eigen zaak en verdiende geld als water, maar dit was al weer snel uitgegeven.

Gevangenisstraf
Hij weigerde zijn dienstplicht en werd daarom in januari 1918 in voorarrest geplaatst in Leiden. Zijn gevangenisstraf – er werd twee jaar cel tegen hem geëist – bracht hij door in het Fort bij Spijkerboor en in Scheveningen. Vanaf 26 juli zat Hamburger gevangen in het fort bij Spijkerboor. Daar werkte hij mee aan de handgeschreven gevangeniskrant ‘Het Daghet’. De publicatie werd echter al na vijf uitgaven onmogelijk gemaakt door de gevangenisdirectie.

Na zijn vrijlating belandde Hamburger in Nederland op het foute pad en vertrok hij naar Brussel. Daar werkte hij bij de krant Het Laatste Nieuws, voor de eerste keer onder het pseudoniem ‘Herman de Man’. Na een korte periode, keerde Hamburger in 1921 terug naar Nederland. Meteen werd hij weer gearresteerd en zo belandde hij opnieuw in de gevangenis van Scheveningen. Na twee maanden werd hij vrijgelaten en keerde hij terugnaar zijn ouders. In Nederland ging hij werken voor een krant in Gouda en een persagentschap in Den Haag.

Drie jaar later trad hij in het huwelijk met de rooms-katholieke Eva Jeannette Maria Kalker. Uit dit huwelijk werden vijf zonen en drie dochters geboren, waarvan een zoon jong overleed. in 1927 veranderde Hamburger van geloof; hij bekeerd zich tot het rooms-katholicisme.

Auteur
Voor zijn gevangenschap had Hamburger zich al begeven op het vlak van de poëzie, maar dit bleek niets voor hem te zijn. Hij koos voor het schrijven van proza en hij debuteerde in 1920 met zijn roman Aardebanden en drie jaar later volgde zijn tweede roman Weideweelde. Beide romans werden echter niet goed ontvangen door de bekende critici van die tijd; Hendrik Marsman, Edgar du Perron en Menno ter Braak. Daarom gooide hij het roer om; Hamburger ging schrijven over de streek waar hij vandaan kwam: de Lopikerwaard.

Het wassende water
In 1924 volgde zijn roman Rijshout en Rozen en in 1925 Het wassende water. Deze romans werden wel gelezen en ook gewaardeerd door de critici. Laatstgenoemde titel werd in 1927 bekroond met de C.W. van der Hoogtprijs. Later, in 1986 verfilmd voor televisie. De NCRV maakte er een televisieserie van dat bestond uit acht afleveringen. Dankzij vele herhalingen staat het kijkcijferaantal inmiddels op zes miljoen. Van het boek zijn ondertussen meer dan dertig drukken verschenen. In totaal heeft Hamburger ruim tien (streek)romans gepubliceerd. In 1938 ontving hij de Tollensprijs voor zijn gehele oeuvre.

Pseudoniem
Toen in 1940 de Tweede Wereldoorlog uitbrak, verbleef Hamburger al in de Franse Alpen om daar te werken aan een boek. Hij kon niet meer terugkeren naar Nederland en reisde via Portugal naar Londen. Daar ging hij werken bij de Rijksvoorlichtingsdienst (RVD) en Radio Oranje. Aldaar werd zijn naam bij Koninklijk Besluit gewijzigd in ‘De Man’. Na een conflict met zijn baas wed De Man naar het Caribisch gebied gestuurd, waar hij op Curaçao de taak kreeg om een radio-omroep te starten in Willemstad.

Dood
Na de oorlog, in augustus 1945, keerde De Man terug in Nederland. Zijn vrouw en vier van zijn kinderen bleken te zijn vergast in concentratiekamp Auschwitz. Zijn oudste zoon was gefusilleerd in Frankrijk. Dit had een enorme impact op De Man; van ellende kon hij niet meer schrijven. De Man ging, samen met zijn overgebleven dochter en zoon, die ten tijde van de oorlog konden onderduiken, wonen in Eindhoven. Hij werd daar directeur van een auto- en motorbedrijf. Slechts één jaar later kwam hij om het leven bij een vliegtuigcrash op Schiphol. Door slecht weer lukte het de piloot niet om te landen. Na drie pogingen crashte het toestel. Alle zesentwintig inzittenden kwamen hierbij om het leven. De Man ligt begraven op de rooms-katholieke begraafplaats in Oudewater, zoals hij dat vlak voor zijn overlijden had aangegeven daar te willen worden begraven.

Die eerlijke bewakers
Een van Sal’s bijdragen aan de gevangeniskrant is het gedicht ‘Die eerlijke bewakers’. De tekst van dit gedicht is terug te vinden op de website van de Stelling van Amsterdam:
http://www.stelling-amsterdam.nl/stelling/documenten/kranendief/

Bijnaam / pseudoniem:
Salomon Hamburger
Functie / titel:
schrijver, journalist
Geboorte- en sterfdatum:
11 juli 1898 / 14 november 1946
Plaats geboorte:
Woerden
Plaats sterven:
Schiphol
Sekse:
Man
Woonplaatsen:
Woerden, Polsbroekerdam, Benschop, Oudewater, Gouda, Londen, Willemstad, Eindhoven
Persoonscategorie:

Tags

Reageren

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Aantal stemmen: 0