Giorgio de Chirico

Het eerste dat opkomt als de naam Giorgio de Chirico wordt genoemd, zijn zijn schilderijen van straten, arcades, torens en standbeelden. Een krachtige zon schijnt, de schaduwen zijn scherp en er is geen mens te zien.  

Het zijn duidelijk beelden uit  Zuid-Europa, met klassieke omgevingen. De Chirico’s moeder was een Griekse met roots in Genua, geboren in Smyrna (nu Turkije), zijn vader was een Siciliaanse baron, ook met Griekse roots. Kyriko was de familienaam in Griekenland. Toen Giorgio werd geboren, werkte zijn vader, een ingenieur, als opzichter aan de aanleg van een spoorweg in Griekenland.

München

Nadat zijn vader stierf in 1905, verhuisde het gezin naar Duitsland, niet na een eerst een bezoek aan Florence te hebben gebracht. Giorgio ging studeren aan de Academie voor Schone Kunsten in München, waar hij niet alleen allerlei kunstlessen kreeg, maar ook werd beïnvloed door het werk van Nietzsche, Schopenhauer en Weininger. Wat schildervoorbeelden betreft concentreerde hij zich op de werken van Arnold Böcklin en Max Klinger. De stijl van zijn vroege schilderijen, zoals ‘Il centauro morente’ (De stervende centaur) (1909), verraadt de invloed van Böcklin.  

Milaan

Zomer 1909 ging Giorgio terug naar Italië, naar Milaan. Hij begon te schilderen in een eenvoudigere stijl van platte, anonieme vlakken. Begin 1910 verhuisde hij naar Florence, waar hij de eerste van zijn serie 'Metafysische Stadspleinen', L'enigma di un pomeriggio d'autunno  (Het raadsel van een herfstmiddag), schilderde, na een openbaring die hij voelde op Piazza Sante Croce. Hij schilderde ook L'enigma dell'oracolo (Het raadsel van het orakel) terwijl hij in Florence was. In juli 1911 verbleef hij enkele dagen in Turijn op weg naar Parijs. De Chirico was diep ontroerd door wat hij het 'metafysische aspect' van Turijn noemde, vooral de architectuur van de bogen en pleinen.

Metafysische kunst

Tussen 1909 en 1919 beleefde hij zijn metafysische periode zoals hij die noemde. Het werk toont spookachtige, sombere beelden. We zien roerloze stadsgezichten in het heldere mediterrane daglicht. Na een tijdje veranderde zijn interesse naar rommelige ruimtes met mannequin-achtige hybride figuren.

De Chirico's opvatting van metafysische kunst werd sterk beïnvloed door de boeken van Nietzsche, wiens schrijfstijl de Chirico fascineerde. Vooral de suggesties van onzichtbare voortekenen onder de schijn van dingen. Metafysische kunst combineerde de alledaagse realiteit met mythologie en riep onverklaarbare stemmingen van nostalgie, gespannen verwachting en vervreemding op.

Parijs

In 1911 ging hij naar Parijs waar hij zijn broer Andrea opzocht. Via zijn broer kwam hij in contact met Pierre Laprade, een jurylid van de Herfstsalon, en zo kon hij drie werken exposeren. Twee jaar later, in 1913, exposeerde hij in de Salon des Indépendants en opnieuw in de Herfstsalon. Zijn werk werd opgemerkt door Pablo Picasso en Guillaume Apollinaire. Hij verkocht zijn eerste werk, ‘La torre rossa’  (de rode toren). Via Apollinaire ontmoette hij de kunsthandelaar Paul Guillaume, met wie hij een contract tekende voor meer artistieke output.

Ferrara

Toen de eerste oorlog uitbrak ging hij terug naar Italië. Hij schreef zich in bij het leger, maar werd ongeschikt geacht en naar een ziekenhuis in Ferrara gestuurd. De stad Ferrara inspireerde hem tot een reeks werken, hij ontmoette ook Carlo Carrà met wie hij de pittura metafisica-beweging oprichtte. Hij bleef flink door schilderen en in 1918 verhuisde hij naar Rome. Vanaf dat jaar was zijn werk in heel Europa te zien.

In 1919 publiceerde hij een artikel in Valori Plastici met de titel ‘Il ritorno all'artigianato’ (Terugkeer naar het vakmanschap), waarin hij een terugkeer naar traditionele methoden en iconografie verdedigde. Hij had de klassieke meesters Rafael en Signorelli voor ogen. Hij keerde zich tegen moderne kunst.

De surrealisten

In het begin van de jaren twintig ontdekte de surrealistische schrijver André Breton zijn werk. Hij was erg onder de indruk. Hetzelfde gebeurde met veel jonge kunstenaars die geïnteresseerd waren in het surrealisme. In 1924 bezocht De Chirico Parijs en werd toegelaten tot de surrealisten. Ze waren echter kritisch over zijn postmetafysische kunst.

Het jaar daarop trouwde hij met een Russische ballerina, Raissa Gurievich. De surrealisten werden steeds kritischer over zijn nieuwste werk en al snel lag hij uit de groep. Dat belette evenwel de opkomst van De Chirico niet. In 1928 kreeg hij zijn eerste tentoonstelling in New York, en kort daarna in Londen. In 1929 publiceerde hij een roman getiteld ‘Hebdomeros, il metafisica’  (Hebdomeros, de metafysica). In hetzelfde jaar maakte hij decorontwerpen voor Sergei Diaghilev.

In 1930 trouwt De Chirico met zijn tweede vrouw, opnieuw een Russische: Isabella Pakszwer Far, bij wie hij de rest van zijn leven zou blijven. Ze verhuisden in 1932 van Frankrijk naar Italië en in 1936 naar de VS, en vestigden zich uiteindelijk in 1944 in Rome. In 1948 kocht hij een huis nabij de Spaanse Trappen; nu Casa Museo Giorgio de Chirico (het Giorgio de Chirico Huis Museum), een museum gewijd aan zijn werk.

San Francesco a Ripa  

In 1939 ging hij à la Rubens werken, neobarok, maar dat werd minder gewaardeerd door het publiek en de kunstwereld. in 1945 publiceerde hij zijn memoires. Hij bleef erg actief, zelfs toen hij 90 werd. Hij werd toegelaten tot de Franse Académie des Beaux-Arts. De Chirico stierf in Rome op 20 november 1978. Zijn stoffelijk overschot werd in 1992 verplaatst naar de Romaanse kerk van San Francesco a Ripa.  

De bekendste werken van De Chirico zijn de schilderijen uit zijn metafysische periode. Daarin ontwikkelde hij een repertoire van motieven - lege arcades, torens, langwerpige schaduwen, etalagepoppen en treinen waaraan hij een sfeer van verlatenheid en leegte gaf. Tegelijkertijd straalde het een gevoel van kracht en vrijheid uit.

Invloed

De stijl van De Chirico heeft verschillende filmmakers beïnvloed, vooral in de jaren vijftig tot zeventig, zoals Valerio Zurlini en Michelangelo Antonioni. Verschillende dichters schreven gedichten geïnspireerd door zijn werk. En ook het nummer 'Love the Alien' van David Bowie ging terug naar het oeuvre van De Chirico.

Afbeeldingen

1)  L'enigma di un pomeriggio d'autunno, 2) La Partenza dell’amico, 3) uit de serie 'Metafysische Stadspleinen' 4) Il volto della metafisica, 5) La torre rossa,  6) Il centauro morente, 7) uit de serie 'Metafysische Stadspleinen', 8) L'enigma dell'oracolo, 9) mannequin met zeilboot, 10) Giorgio de Chirico