Frits Reinderts

De negentiende-eeuwse forten en versterkingen van de Nieuwe Hollandse Waterlinie spreken nog steeds tot de verbeelding. Ze liggen meestal in prachtig landschap en ze geven de suggestie van een stoer verleden, waarin Nederland niet bang was om zich te verzetten tegen eventuele aanvallen van buitenaf. Door de polders kun je er naartoe fietsen, je kunt ze bezoeken, hun toestand bekijken en je proberen voor te stellen hoe het was om daar te liggen als dienstplichtig militair – maanden, soms jaren achtereen.

In het algemeen weten we niet zo veel over die levens achter de Waterlinie, omdat er (nog) niet veel egodocumenten bekend zijn van de soldaten die er lagen. Wat we hebben, bestaat veelal uit militaire instructies voor routines, registerboeken, beschrijvingen van militaire doelen en bouwkundige maatregelen toen, en misschien een paar foto’s. Dat is nuttig, ook wel objectief; maar de aanknopingspunten naar de mensen ontbreken. Wat deden ze? Wat was hun achtergrond? Hoe kwamen ze door hun diensttijd heen? En hoe zag hun leven er later uit?

Een klein beetje komt dat naar voren uit de vier biografische schetsen (zie links in de rechterkolom). Vier mannen die tussen 1915 en 1945 hebben gediend in verschillende forten van de Stelling van Amsterdam, onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Vier levens in een periode waarin één wereldoorlog buiten de Nederlandse grenzen werd gehouden en één zich juist afspeelde in eigen land. Vier heel verschillende levens, van mensen van zeer verschillende afkomst en zeer verschillende overtuigingen. Een man die de krijgsmacht had gekozen tegenover één die er onderuit had geprobeerd te komen. Een onderwijzer, socialistisch bestuurder en schrijver tegenover een man die na zijn diensttijd nationaal-socialistische sympathieën ontwikkelde. Veel verschillender kan het haast niet. En toch hebben ze allemaal zitten vissen in de sloten rond de forten en geprobeerd de onontkoombare verveling op een afstand te houden.

Het zijn dit soort levens die de mensen achter de Waterlinie leven kunnen inblazen. Maar het zijn er maar een paar. Het is een selectie uit 175 namen die René Ros heeft kunnen achterhalen uit zakboekjes, documenten en oorkondes die nazaten hebben bewaard. Voor een deel zijn het ook mensen die bekend zijn geworden omdat er over hen is geschreven. Vaak is de staat van dienst in het Nationaal Archief geraadpleegd.

Hoe meer namen we hebben, des te beter en overtuigender kunnen we die stellingen, forten, versterkingen en bijbehorende objecten weer bevolken. En dan wordt de lijn naar het verleden heel direct.

 

Frits Reinderts (1899-1969)

Frits (Petrus) Reinderts werd geboren in Amsterdam op 15 november 1899 als zoon van Jacob Reinderts, donkeyman/olieman op de koopvaardij, en Margaretha Hillegonda van Beijeren, huisvrouw. Zijn jeugd bracht hij door in het maritieme kwartier rond het Scheepvaarthuis in zijn geboortestad.

Op jeugdige leeftijd is hij gaan varen bij de Hollandsche Stoomboot Maatschappij (HSM), een rederij die vanaf haar oprichting in 1885 lijndiensten onderhield tussen Amsterdam en andere Europese en West-Afrikaanse havens. Reinderts begon er vermoedelijk als lid van het dekpersoneel. Nog voor zijn twintigste is hij evenwel overgestapt naar de Koninklijke Marine, want op 4 april 1918 werd hij in het bevolkingsregister van Den Helder ingeschreven als lichtmatroos op H.M. Atjeh, een opleidingsschip. Later werd hij matroos-duiker en daarna matroos-kok. Hiervoor bezocht hij de Amsterdamse Huishoudschool bij het Vondelpark, waar de marine-koks werden opgeleid volgens de principes van C.J. Wannée, schrijfster van het Kookboek van de Amsterdamsche Huishoudschool (1910), dat nog steeds wordt herdrukt. Gezonde, smakelijke en gevarieerde voeding – een goed idee voor militairen op zee. Op 28 juli 1924 heeft de jonge Reinderts daar zijn koks-getuigschrift gehaald. Hij bleef bij de marine en trouwde op 13 januari 1931 in Vlissingen met de één jaar jongere Christina Adriana Ribbens. Uit dit huwelijk werden twee zoons geboren.

Van dienst op zee kwam Reinderts in dienst op het land. Eind 1942 kreeg hij de functie van fortwachter in de Botshol, een van de forten van de Stelling van Amsterdam in de Noorderpolder. Het gezin Reinderts trok in de fortwachterswoning. De plek had zo zijn eigen bekoringen. De gracht zat vol paling, snoek en zeelt, wat betekende dat je er goed kon vissen. De lijnen met aasvisjes werden ’s morgens, voor de schooltijd van de kinderen, met een roeiboot binnengehaald. En dan waren er de omringende polders met schapen die konden worden geslacht en eieren die er in het voorjaar voor het oprapen lagen. Dat laatste was een taakje voor Reinderts’ zoons. Maar het gebeurde allemaal niet alleen voor de ontspanning of een smakelijk maal voor het fortwachtersgezin. Want gedurende zijn gehele periode in de Botshol verschafte Reinderts in het fort onderdak en voedsel aan onderduikers. Vaak waren het mannen die probeerden te ontkomen aan de Arbeitseinsatz, soms ook joden.

Ten behoeve van zijn verzetswerk had Reinderts een eigen pistool, dat hij volgens zijn zoons in een vetleren lap verborg onder het konijnenhok naast de bergloods. Ook nam hij waarschijnlijk deel aan een sabotage-actie in de nacht van 6 op 7 september 1944. Een dag daarvoor waren de Binnenlandse Strijdkrachten opgezet, een bundeling van verzetsorganisaties, waar Reinderts vanaf het begin bij hoorde. Een foto van kort na de bevrijding, waar hij in marine-uniform op staat, verwijst op allerlei manieren naar deze gevaarlijke periode.

Na afloop van de oorlog verhuisde het gezin Reinderts naar Amsterdam omdat Frits als kok ging werken in het Marine-etablissement Kattenburg. Daar bleef hij als majoor-kok tot zijn pensionering in oktober 1949.

Op 16 augustus 1956 verhuisde Reinderts naar Vlissingen, de plaats waar zijn vrouw vandaan kwam, waar hij op 28 augustus 1969 overleed.

Functie / titel:
Fortwachter
Geboorte- en sterfdatum:
15 november 1899 / 28 augustus 1969
Plaats geboorte:
Amsterdam
Plaats sterven:
Vlissingen
Sekse:
Man
Woonplaatsen:
Amsterdam, Vlissingen
Persoonscategorie:

Reageren

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Aantal stemmen: 1