Rellen bij Felix Meritis

In de nacht van 3 op 4 november 1956 sloegen Russische troepen de Hongaarse Opstand neer. In Amsterdam leidde dit tot de bestorming van Felix Meritis aan de Keizersgracht, waar toentertijd het hoofdkantoor van de Communistische Partij Nederland (CPN) gevestigd was. 

In de jaren 1950 stond Felix Meritis symbool voor het communisme in Nederland. Sinds 1947 zetelde namelijk het bestuur van de CPN in het gebouw, evenals de redactie van het communistische dagblad De Waarheid. Aan de achterkant van het gebouw aan de Prinsengracht rolden dagelijks de edities van De Waarheid van de persen.

Roep om meer vrijheid

In het najaar van 1956 protesteerden arbeiders en studenten in Hongarije voor betere leefomstandigheden en meer vrijheden. Na de Tweede Wereldoorlog was Oost-Europa onder Russische invloed gekomen. In de nacht van 23 op 24 oktober kwam het in Boedapest tot een opstand. De Hongaarse regering vroeg vervolgens aan de Sovjet-Unie om de orde te herstellen. Op zondag 4 november vielen Sovjettroepen de stad binnen en sloegen de opstand gewelddadig neer. Hierbij vielen vele doden en gewonden. Honderdduizenden Hongaren vluchtten naar het buitenland.

Verontwaardiging

In de hele wereld werd met boosheid gereageerd op het gewelddadige ingrijpen. In verschillende Europese landen, waaronder Nederland, liepen betogers mee in stille tochten. Anderen toonden juist hun woede door het met geweld bestormen van communistische instellingen. Op de avond van 4 november hield het Algemeen Nederlands Jeugdverbond (jonge communisten) zijn wekelijkse dansavond in Felix Meritis. Toen boze demonstranten stenen uit de straat haalden en daarmee de ruiten van het gebouw insloegen, werd de dansavond beëindigd en verdedigden de aanwezigen hun pand met geweld.

De Waarheid

De krantenpersen aan de achterkant werden met man en macht beschermd. Ondertussen werkten de redacteuren van De Waardheid zo goed en zo kwaad als het ging aan de nieuwe editie. Om drie uur ’s nachts begonnen de persen alsnog te draaien en werden de kranten gedrukt. Opvallend was dat de krant niet opende met de opstand in Hongarije, maar met de Suez-crisis. De gebeurtenissen in Hongarije werden in De Waarheid afgedaan als ‘een coup van een stelletje fascisten en reactionairen die hun verdiende loon van de Russen kregen’.

Herstel van de orde

Burgemeester van Amsterdam d’Ailly was tijdens de rellen bij Felix Meritis zeer terughoudend en wilde de politie niet direct inzetten om de orde te herstellen. Als reactie hierop beklaagde CPN-voorman Gerben Wagenaar zich de volgende dag bij minister van Justitie Samkalden. Hij zei dat als Felix Meritis in brand zou vliegen, hij zijn mensen niet zou beletten het Telegraafgebouw in brand te steken. Zijn dreigement maakte indruk en vervolgens werd de politie ingezet om de gracht schoon te vegen en de betogers bij het gebouw van Felix Meritis weg te houden.

Tags

Reageren

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Aantal stemmen: 0