De 'Capitulatie' in Hotel de Wereld op 5 mei 1945

Zaterdag 5 mei 1945.  De Canadese generaal Foulkes treft de Duitse bevelhebber generaal Blaskowitz in het  Wageningse Hotel de Wereld. In ons collectief geheugen legt een fotograaf hier de ondertekening vast van de 'onvoorwaardelijke capitulatie van alle Duitse troepen in Nederland'. Tegelijkertijd vereeuwigd hij de status van de aanwezige bevelhebber van de Binnenlandse Strijdkrachten, prins Bernard, als mede- bevrijder van ons land.

Deze gebeurtenis markeerde de 'bevrijding van Nederland' en droeg er in belangrijke mate aan bij dat we nog altijd 5 mei onze vrijheid vieren.
In werkelijkheid was de bevrijding echter nog geenszins een feit op die 5e mei. De honderden doden die in de dagen erna vielen tijdens gevechten tussen achtergebleven Duitse troepen en verbitterde verzetsstrijders en leden van de BS, vormen hiervan het bewijs.

Een koude kermis 

Al op 4 mei vond de capitulatie van alle Duitse strijdkrachten in Noordwest- Europa plaats op de Lünenburgheide in Duitsland. Het Nederlandse volk ontstak spontaan in vreugde na het horen van dit nieuws. Generaal Blaskowitz voelde zich echter totaal niet gebonden aan de capitulatie van zijn collega, admiraal von Friedeburg, aan veldmaarschalk Montgomery op de Lünenburgheide. In de grote steden verschenen Duitse troepen s' nachts in de straten en maakten het de feestvierende burgers duidelijk dat de avondklok nog steeds gold. Meestal losten de Duitsers slechts waarschuwingsschoten, maar er vielen ook slachtoffers door bruut ingrijpen van de Duitsers, zoals in Amsterdam en Den Haag. Verward snelden de mensen naar huis, niets begrijpend van wat er gebeurd was. "Hadden de moffen nu gecapituleerd of niet?"

Foulkes vernam op zaterdagochtend 5 mei dat Blaskowitz de Duitse capitulatie op de Lünenburgheude niet voor Nederland vond gelden en regelde onmiddellijk een ontmoeting om hem alsnog onvoorwaardelijk te laten capituleren. Als locatie kozen de partijen Hotel de Wereld in Wageningen. Na enig tegenstribbelen verscheen Blaskowitz in Wageningen en kreeg het capitulatie- document voorgelezen. Hij weigerde echter nog steeds zijn handtekening te zetten. Lou de Jong verhaalt dat hij eerst de eis ingewilligd wilde zien dat zijn troepen onder geen beding in Russische krijgsgevangenschap zouden  terechtkomen. Ook was het voor hem een belangrijk punt dat Bernhard de 'ongeregelde' Binnenlandse strijdkrachten in toom zou houden tijdens de overgave van zijn troepen.

Hoewel er aan die tafel op de beroemde foto's eindelijk overeenstemming werd bereikt over de capitulatie, is er geen moment van ondertekening te bespeuren. Dit kwam niet door onoplettendheid van de fotograaf, maar doordat de ondertekening van de capitulatie die dag nooit heeft plaatsgevonden in Hotel de Wereld. Blaskowitz vroeg 24 uur uitstel om aan alle verplichtingen te kunnen voldoen die hij op zich had genomen en werd hierin door Foulkes tegemoet gekomen. Foulkes zei in dat verband dat hij zijn divisies sowieso pas maandag naar het westen van Nederland zou laten oprukken.

6 mei 'Bevrijdingsdag'

De volgende dag zondag 6 mei ondertekenden Foulkes en Blaskowitz, in alle stilte en in afwezigheid van prins Bernhard en een fotograaf, in de aula van de Landbouwschool eindelijk de overgave van alle Duitse strijdkrachten in het bezette Nederland.  Recent onderzoek heeft uitgewezen dat Foulkes zelf de weigering van Blaskowitz om de capitulatie op de Lünenburgheide te aanvaarden met beide handen heeft aangegrepen voor zijn eigen gewin. Al langere tijd was hij in concurrentiestrijd verwikkeld met zijn rivaal generaal Simonds om tot chef van de Canadese Generale Staf benoemd te worden. Simonds had de capitulatie op de Lünenburgheide geregeld en had zich onderscheiden op het slagveld. Met een eigen capitulatie zou Foulkes zijn kansen op promotie aanzienlijk vermeerderen en trok dan ook aan het langste eind door zijn benoeming tot chef van de Generale Staf na de oorlog.   

Na de officiele capitulatie van 6 mei waren er nog duizenden Duitse soldaten in west- Nederland die nog ontwapend moesten worden. Hoewel Bernard zijn Binnenlandse Strijdkrachten redelijke in toom hield, kwam het op 7 mei helaas toch tot een schietpartij op de Dam waar nog eens 20 doden en 120 gewonden te betreuren vielen.(zie foto 5 en video 2)  De ware toedracht van dit betreurenswaardige incident is helaas nooit onomstotelijk vast komen te staan. 
Na de roerige lentemaanden van 1945 was er na de capitulatie van alle Duitse strijdkrachten in Europa op 8 mei eindelijk een einde gekomen aan al het leed en was het aan een getraumatiseerd Europees volk de draad weer op te pakken.

NB: een reactie van een van onze oplettende gebruikers geeft aan: De foto van de feestende mensen is niet gemaakt in mei 1945, maar in september 1944 op de Markt in Eindhoven.