#kerkverhalen: Een onverwachte ontmoeting met de Limburgse kunstenaar Charles Eyck

Horizontal tabs

Beschrijving

Een weekje wandelen in de Franse Ardennen, al lang op het programma staand, levert niet alleen veel genoegen en rust in natuurschoon op, maar ook onverwachte ontmoetingen met kunstenaars die dichterbij het thuisadres blijken te staan, dan je zou verwachten.

De streek die ik ging ontdekken was die van de Thiérache, gelegen tussen de Frans-Belgische grens bij Couvin en Charleville-Mézières (geboorteplaats van Arthur Rimbaud). Geen streek die hoog aangeschreven staat in toeristische gidsen, maar daarom heel interessant is. Juist in deze onontdekte gebieden komen zoveel ‘kleine’ monumenten voor, die het grote historische verhaal illustreren, dat je soms niet weet waar je beginnen moet met kijken, lezen en verwerken. Ik ben mij op dit moment aan het verdiepen in het theoretische werk van Michel de Certeau, aan wie ik in mijn proefschrift, als dat er ooit komt, beslist aandacht ga besteden, vandaar. Wat jammer overigens dat ik deze vooraanstaande denker niet eerder op het spoor gekomen ben in mijn studie en promotie-traject.

Kerkjes als kasteeltjes

De Thiérache is een vrij uitgestrekt landelijk gebied met vele kleine dorpjes, waar opvallende kerkjes en versterkte huizen en huizenblokken staan. Grote weilanden strekken zich, rondom de gesloten dorpjes, voor je uit, waarop koeien, zwart en rood- bont, maar ook ‘blonde’, rondlopen en huppelen. Je wordt al vrolijk bij de gedachte dat je een biefstukje van zo’n koe mag eten bij het ‘déjeuner’ onder de arcades van Vauban in Charleville.

Maar dit zijn allemaal zijwegen: waar het omgaat is dat de kerkjes in deze dorpen een opvallende verschijning hebben. Het lijken net kleine kasteeltjes en dat is niet voor niets. Deze streek werd geteisterd door onvoorstelbaar veel oorlogsgeweld: om de lijst niet te lang te maken kun je ‘pas’ beginnen met de Honderdjarige Oorlog, gevolgd door het religieuze geweld in de 16e en 17e eeuw, de invallen van de Oostenrijkers na 1713, de bezettingen door onder meer de Russen en Engelsen in 1814 en 1815 en de Duitsers in 1870, 1914 en 1940. Voldoende om dit gebied en haar bewoners een zichtbaar trauma op te laten lopen en het aangezicht van haar architectuur permanent te veranderen.

Timpaan

De route die langs al deze versterkte kerkjes is uitgezet, leidde naar Aubenton, waar ik aan het eind van de middag binnenliep onder een indrukwekkend timpaan uit de 13e eeuw door. De personificatie van de mens geworden Christus als het lam met vaandel die twee monsterachtige wezens, getooid met schilden en zwaarden,  verslaat.  

De kerk, gewijd aan Maria,  laat een ex- en interieur zien, dat een overzicht geeft van de hele decoratie- geschiedenis uit deze eeuwen, waarvan nog maar heel weinig goed beschreven is en waarbij mijn handen jeukten om daar mijn tanden eens goed in te zetten. Ik overwoog nog even een tocht naar Reims te ondernemen om daar in de archieven te gaan ‘sneupen’, zoals ze in Friesland zeggen, maar vond uiteindelijk toch het natuurschoon op dat moment belangrijker. Daarbij er moet nog een ander onderzoek worden afgerond en het weekje was juist bedoeld om één en ander in dat kader op een rijtje te krijgen.

Glazen van Charles Eyck

De onverwachte ontmoeting met glazen van Charles Eyck deed mij even de adem inhouden. Niet dat deze tot de topstukken uit zijn oeuvre behoren of in dit toch wel dringend aan restauratie toe zijnde kerkje tot hun recht komen, maar het feit dat juist in deze kerk deze kunstenaar met ramen voorbij komt, vond en vind ik heel treffend. Behalve paus Johannes XXIII, beeldde Eyck ook de Hl. Lodewijk en de ooit heilige Christoffel uit. De weergave van de personen is voor deze kunstenaar opvallend plastisch en krachtig en het is duidelijk dat de opdrachtgevers graag sterke figuren zagen in hun ramen om inspiratie uit te putten om de moderne tijd het hoofd te bieden. Volgens het informatiepapiertje dat tussen het parochienieuws op het prikbord geplakt was,  gaat het hier om werk uit 1977, zes jaar vóór het overlijden van de kunstenaar, die toen al 80 jaar was. Bij mijn weten zijn laatste werken dus.

Kerk in Jeantes

De meest bekende door Charles Eyck gedecoreerde kerk in deze streek is natuurlijk die in Jeantes, gewijd aan de H. Martinus met de doopvont uit de 12e eeuw. Zijn werk daar, uit 1962,  is vooral indrukwekkend door de harmonie tussen wandschilderingen en ramen, iets dat in het kerkje van Aubenton ontbreekt. Ook de zwier en flair is uit het werk in Aubenton verdwenen, maar als toevallige ontmoeting blijft het onverwacht sterk en waard om ‘officieel’ opgenomen te worden in het oeuvre van Eyck.

Adres

Facilities

Reageren

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Aantal stemmen: 0

Reacties

eglise notre dame d'aubenton
charles eyck in aubenton
charles eyck
Johannes XIII in Aubenton