Patronen bij de buitenhuizen en landgoederen in Gelders Arcadië

Na het beschrijven van enige buitenhuizen en landgoederen zie ik een bepaald patroon te voorschijn komen. Als ik me even beperk tot de huizen en landgoederen die ikzelf de laatste tijd beschreven heb, bestaat dat patroon uit de volgende elementen:  

• Ontstaan: vanaf midden 19e eeuw

Nudenoord stamt van 1842, Belmonte van 1845, Landgoed Oostereng 1854, Hinkeloord, 1855, Villa Sanoer 1887,  Landhuis De Leemkuil 1909. Landgoed Duno blijkt een verre voorloper te zijn: dat begon al in 1794.

• Er was vaak een Indische connectie

Johan Macare op Duno had gewerkt bij de Oost-Indische Compagnie, Nudenoord is het toneel van het meisjesboek ‘Ruden-Oord’ van schrijfster Thérèse Hoven, die ook publiceerde onder het pseudoniem Adinda. Vele boeken wijdde zij aan het Indische leven met totoks, sinjo’s, nonnaatjes, tuans en njai’s. Hinkeloord heette aanvankelijk Ngladjoe, naar een plantage in Java van eigenaar Dirk Vreede. En Villa Sanoer was genoemd naar het Balinese Sanoer. Kapitein de Vries, die de villa liet bouwen werd door de bewoners van het dorp uit zee gered en uit dankbaarheid vernoemde hij zijn villa  naar het dorp.

• De adel en aristocratie speelde een belangrijke rol

In Belmonte, Thierry Juste, baron De Constant Rebecque de Villars, in Oostereng de jonkheren Joan Quarles van Ufford en Henry Jacob Quarles van Ufford . Verder Willem Alexander Insinger. Hinkeloord is genoemd naar Godert Alexander Gerard Philip graaf van der Duyn, heer van Maasdam en Hinkeloord. Op Hinkeloord woonde ook Hendrik Jacob baron van Doorn van Westcapelle. En baron Van Brakell woonde op Duno. Behalve deze oude aristocratie was er de jonge geldaristocratie: de geslaagde koopmannen en plantage-eigenaars zoals Dirk Vreede, Kapitein de Vries, Joseph Wilhelm Frederik Scheffer en Dirk Frans Wilhelmi.

• De Landbouwhogeschool, later Wageningen University & Research Centre kwam op heel wat van die landhuizen en goederen terecht

In Villa Hinkeloord werd de Afdeling Bosbouw van de Hogeschool ondergebracht en de tuin van het landgoed werd een arboretum. De Hogeschool creëerde ook een botanische tuin in Villa Belmonte, ‘De Dreijen’. In Landgoed Oostereng onderzocht de Landbouwhogeschool de invloed van radioactieve stoffen op de bodem. Villa Sanoer is het onderkomen van onder andere Studentenvereniging Ceres en heeft als bijnaam De Burlenburgh, genoemd naar de bronstige loei van een mannetjeshert

• Niet alles lukte even goed

De Jonkheren op Oostereng probeerden fruit te kweken, maar dat werd geen succes. Landhuis De Leemkuil probeerde hotel te worden, en dat lukte evenmin. Villa Sanoer werd langzaam gesloopt en alles wat los en vast zat werd verkocht, inclusief de grond.

• In de Tweede Wereldoorlog werd er veel vernietigd

Zoals het Landgoed Belmonte aan het eind van de oorlog. Het landgoed, jagershuis en veel van het geboomte van Duno tijdens Operatie Market Garden in 1944 en landhuis Oostereng tijdens de gevechten tussen Duitsers en Britten in april 1945.

• Geologisch

De grootste schoonheid is te vinden waar het eindpunt van de beweging van de voorlaatste ijstijd, 150.000 jaar geleden,  het meest zichtbaar is. Dat is het grensgebied van Stuwwal en de ‘platte’ Betuwe: Villa Belmonte, Duno. Maar ook de villa’s en landgoederen daarbuiten hebben een grote charme, vooral als er iets met dat landhuis of landgoed in positieve zin gedaan is, zoals een Beeldengalerij in Hinkeloord of een mooie opgeknapte (botanische) tuin als in Belmonte, Hinkeloord en Duno.

Meer informatie en downloaden van de route:

Tags

Reageren