Fort Europa

De term ‘Fort Europa’ werd bedacht door de Engelsen en gebruikt om het door de Duitse verdedigingslinie, de Atlantikwall, afgesloten Europese continent aan te duiden. Tegelijkertijd maakte Hitler gebruik van de term als propagandamiddel om de verdedigingslinie als waterdicht te doen voorkomen. Tegenwoordig zijn het vooral de tegenstanders van het steeds strengere immigratiebeleid van Europese lidstaten die de term gebruiken.

Hoewel de hedendaagse Eurocraten en politici voortdurend pleiten voor een harmonieus Europa, vinden tegenstanders van de recente hervormingen in de immigratiewetgeving dat in de praktijk het tegenovergestelde wordt bereikt. Een van de kritieken is dat het huidige strenge beleid teruggrijpt op vooroorlogse ideeën die de rivaliteit tussen de verschillende nationaliteiten benadrukten. Voor de Tweede Wereldoorlog zagen veel Duitsers, Fransen, Britten of Italianen hun status als tegenhanger van de andere nationaliteit. Europa zou tegenwoordig het zelfde doen, maar dan nu binnen de tegenstelling ‘Europeaan’ en ‘niet-Europeaan’. Dergelijke ideeën zouden racisme in de hand werken en opvattingen van extreem rechts legitimeren.

Andere geluiden in het kamp van de tegenstanders van ‘Fort Europa’ leggen meer de nadruk op de impact die het beleid heeft op de dagelijkse praktijk van de duizenden bootvluchtelingen in hun wanhopige pogingen de EU te bereiken. Zij stellen dat de strenge en willekeurige Europese wetgeving illegale migratie en mensensmokkelaars in de hand werkt. Hierbij verwijzen ze naar de mensonterende toestanden in gesloten opvangcentra op bijvoorbeeld Lampedusa of de gruwelijke verhalen over verstikking, verdrinking en andere ontberingen  die immigranten op hun tocht ondergaan.

'De teloorgang van Europa'

Voorstanders van het strenge immigratiebeleid richten zich met name op de sociale en economische gevolgen van de immigratie uit Derde Wereldlanden. In hun ogen zorgen grote groepen immigranten uit de Derde Wereld voor sociale ontwrichting in de grote Europese steden. Voorstanders zijn ook van mening dat laaggeschoolde arbeiders uit de Derde Wereld een negatieve invloed hebben op de Europese arbeidsmarkt. Afrikaanse arbeiders zouden namelijk bereid zijn veel zwaardere arbeid verrichten voor veel minder loon. Daarmee zouden ze hun Europese collega’s buitenspel zetten.

Omgekeerd zien we dat er een groeiende vraag binnen de Europese economieën is naar laaggeschoolde arbeid. De laatste jaren zijn er dan ook meer geluiden hoorbaar die pleiten voor een gecontroleerde toelating van Afrikaanse immigranten op basis van de vraag naar arbeid in een specifieke regio.  Feit is dat het aantal immigranten drastisch is teruggedrongen in de laatste tien jaar. Als immigranten al het Europese kerngebied bereiken, is het bijna onmogelijk nog een verblijfsvergunning te krijgen. In Duitsland alleen al worden jaarlijks tussen de 30.000 en de 50.000 illegale immigranten gedeporteerd.

Erfenis van het verleden

Bovenstaande laatste zin eindigt met het woord ‘gedeporteerd’. Hier raken we een interessant issue binnen de discussie over ‘Fort Europa’, namelijk het issue van taal en de historische lading van woorden. Het woord ‘deportatie’ doet mensen meteen denken aan de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog en beïnvloedt daardoor de discussie. 

Dergelijke benamingen worden dan ook door tegenstanders van de strenge immigratiewetgeving gebruikt om hun gelijk te betogen. Door de hedendaagse situatie te koppelen aan een minder florissant verleden, worden de voorstanders van het uitzetten van illegale immigranten meteen de mond gesnoerd. De term ‘Fort Europa’ zelf is tevens een treffend voorbeeld van de aanwezigheid van het verleden in het debat. Het verwijst namelijk wederom naar de zwartste episode uit de Europese geschiedenis; de Tweede Wereldoorlog. Het is dan ook een term die eenzijdig door tegenstanders van de strenge immigratiewetten word gebruikt. Voorstanders zullen zich nooit voor het idee van een ‘Fort Europa’ verklaren, puur door de negatieve historische lading van de term en de vermeende ‘linkse’ politieke agenda die ermee vergezeld gaat.

Het lijkt echter dat deze partij aan het kortste eind trekt in het licht van de hedendaagse politieke verhoudingen in Europa. Het idee dat Europa beschermd dient te worden tegen kansarme immigranten lijkt op steeds meer steun te kunnen rekenen onder de Europese bevolking. Dit wordt onderstreept door het gegeven dat immigranten doorgaans in het positiefste geval worden aangeduid als immigranten en in het negatiefste geval als ‘gelukzoekers’. Het is echter nog geen tien jaar geleden dat dezelfde mensen steevast ‘economische vluchtelingen’ werden genoemd. Deze verschuiving in de terminologie onderstreept dat waar voorheen de Europese bevolking de immigranten beschouwde vanuit de vraag wat wij als Europeaan voor de kansarme immigrant kunnen betekenen, deze situatie totaal is omgekeerd naar de vraag wat zíj voor óns kunnen betekenen’.