Nieuwe Escher tentoonstelling ‘VERWONDERING’

“De hel van Arnhem” noemde Escher zijn schooltijd. Hij bleef zitten en droomde veel weg. Maar voor tekenen had hij een goed cijfer. Nu blijkt dat zijn schooltijd van groot belang is geweest voor belangrijke werken zoals Andere Wereld  en Relativiteit. De resultaten van het onderzoek legden de basis van de nieuwe tentoonstelling ‘VERWONDERING, of hoe verveling een optische illusie wordt’.

Gisteren vertelde conservator Micky Piller in Escher in het Paleis over haar bezoek aan Eschers oude H.B.S. in Arnhem. Zij zag opvallende overeenkomsten met zijn latere prenten. In de tentoonstelling wordt een verband getoond tussen het gebouw en prenten die Escher dertig jaar later maakte.  

Ruimtes kantelen

Het voormalige schoolgebouw van architect Versteegh werd eerst een antikraakruimte voor kunstenaars en inmiddels wordt het voor studentenhuisvesting gebruikt, waarvoor het allerlei aanpassingen onderging. Ondanks dat viel het de conservator meteen op hoe sterk het trappenhuis met de prenten van Escher is verbonden.

Met digitale technieken maakte fotograaf Gerrit Schreurs een impressie van het trappenhuis in de vermoedelijke staat van de jaren 1912 – 1918: Eschers schooltijd. Deze fotografische reconstructies zijn nu te zien. De bezoeker beleeft wat de jonge Escher toen in het trappenhuis ontdekte. Wie de brede trap oploopt ziet zijn dromen tot leven komen: trappen wentelen, ruimtes kantelen en pseudo Romaanse doorgangen vormen verbindingen naar andere werelden.

Bizarre mogelijkheden

Als Maurits Cornelis Escher, in zijn jonge jaren Mauk genoemd, dertig jaar na zijn middelbare schooltijd wordt gevraagd een herdenkingsplaquette te maken voor de oorlogsslachtoffers onder de leerlingen, duikt opeens het centrale trappenhuis van de Arnhemse HBS in verschillende prenten op. Kennelijk heeft de opdracht zijn herinneringen aan het gebouw geactiveerd.

In houtsneden en litho’s als Andere Wereld (1947), Boven en Onder (1947) , Trappenhuis (1951) en relativiteit (1953) combineert hij moeiteloos verschillende perspectieven uit het schoolgebouw tot een, ogenschijnlijk, coherente ruimte. Maar als je goed kijkt zie je vreemde dingen gebeuren. Vloeiende overgangen leiden naar bizarre mogelijkheden.

Zwanen in het blauw

Escher zegt het zelf, tijdens een lezing in 1963: ‘Als je aandacht wilt vestigen op iets onbestaanbaars, moet je eerst jezelf, en daarna je toehoorders, trachten te bedotten, door je verhaal zo op te dienen, dat het element van onmogelijkheid versluierd is. Er moet een zekere raadselachtigheid in zijn, die niet onmiddellijk in het oog springt.’

Op het eind van de tentoonstelling zie je in het rond een zeven meter lange prent Metamorphose die lang in het Haagse Postkantoor, daar 42 meter lang, hing. Nu hangt het op Schiphol, in de ruimte van Easyjet.  Ook zien we daar een unieke versie van Dag en Nacht – met de zwanen – in het blauw. Piller: ‘We hebben tegen een vriendenprijs kunnen verwerven. Als we de echte prijs hadden moeten betalen, zou het onbetaalbaar zijn geweest.’

Datum:
15 november 2014

Tags

Reageren

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Aantal stemmen: 0